Η μακριά σιωπή επιτέλους τελειώνει. Νέες φωνές έχουν εμφανιστεί, ανοιχτές και χωρίς διάθεση για απολογίες. Αφηγούνται ιστορίες που δεν έχουν ποτέ ειπωθεί – για ανθρώπους που πάντοτε υπήρχαν.

— The Celluloid Closet

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη γκέι εφημερίδα “ο πόθος”, το 1998

Μια νέα μανία διακατέχει τον κινηματογράφο σήμερα. Το σινεμά γνέφει στους ομοφυλόφιλους να βγουν στο πανί και το κοινό – ποπ κορν και κοκακόλες στο χέρι – περιμένει, αδημονεί!, να αρχίσει η ταινία. Ευτυχώς για μας , οι ουρές στους κινηματογράφους δεν είναι για το “Cruising”, αλλά για το “In & Out”. Θα έπρεπε, όμως, να είμαστε πραγματικά ευτυχισμένοι με την τροπή που πήραν τα πράγματα; Γνωρίζω – όχι προσωπικά! — τουλάχιστον ένα άτομο που είναι τρομερά ευχαριστημένο με την εξέλιξη των πραγμάτων: το σεναριογράφο Ron Nyswaner.

Ο Ron Nyswaner είναι χαρούμενος όχι γιατί πουλά σενάρια, αλλά γιατί ταινίες σαν το “Cruising” έχουν πάψει να πουλάνε στο κοινό, και συνεπώς να γυρίζονται. Η δική του εμπειρία από την ταινία ήταν αρκετά “στενή” θα έλεγε κανείς: Καθώς βρισκόταν σε ένα πάρκο και προσπαθούσε να ξεφύγει από μια ομαδική επίθεση, ένας από τους διώκτες του, που εργαζόταν σε κινηματογράφο, του φώναξε: “Αν είδες το ‘Cruising’, θα ξέρεις τι σου αξίζει!”. Προφανώς, αναφερόταν στην αρχική στιγμή της ταινίας όπου ένα ακρωτηριασμένο πτώμα εμφανίζεται να επιπλέει στον ποταμό Hudson. Η ταινία είχε αρχίσει να προβάλλεται μόλις λίγες μέρες πριν.

Η ιστορία του Nyswaner εικονογραφεί πολύ καλά τη σημερινή κατάσταση του γκέι κινηματογράφου. Αν οι “κακές” συμπεριφορές προκαλούνται από “κακές” ταινίες, τότε δεν έχουμε παρά να πλημμυρήσουμε τη μεγάλη οθόνη με “θετικές” εικόνες και να περιμένουμε τα ευχάριστα αποτελέσματα.

Κορυφαίο παράδειγμα αυτής της σχολής είναι η ταινία “In & Out”. Φαινομενικά, έχει όλα τα προσόντα υπέρ της, με κυριότερα τον γκέι σεναριογράφο, γκέι ηθοποιούς και μια αληθινή και συγκινητική ιστορία να τη συνδέει με μια άλλη σπουδαία ταινία, τη “Φιλαδέλφεια”. Καθώς ο Ματ Ντίλον, a la Τομ Χανκς, ευχαριστεί δημόσια τον καθηγητή του που είναι γκέι και μεγάλη καρδιά, το κουβάρι του “In & Out” αρχίζει να ξετυλίγεται. Ο σεναριογράφος, με προϋπηρεσία σε επιτυχημένα θεατρικά έργα, έχει γράψει ένα πραγματικά διασκεδαστικό σενάριο, με ορισμένες αληθινά καταπληκτικές στιγμές, και δίνει την ευκαιρία στους ηθοποιούς να υποδυθούν ορισμένους απολαυστικούς ρόλους. Κάτι δεν πάει καλά, όμως, και δεν μιλώ για το ελαφρά χοντροκομμένο και, ώρες ώρες, κομπλεξαρισμένο (λέγε με αμερικάνικο) χιούμορ.

Από ένα σημείο και μετά, γίνεται ένα άλμα από τον πραγματικό κόσμο, σε ένα φανταστικό περιβάλλον, γέννημα-θρέμμα της φαντασίας του σεναριογράφου. Πρόκειται για έναν κόσμο όπου, ξαφνικά, όλοι βρίσκονται στο πλευρό του μέχρι πρότινος καταδιωκόμενου ομοφυλόφιλου. Όσο ωραία κι αν είναι σαν επιθυμία μια τέτοια εικόνα, έχει έναν υπερβολικά διδακτικό τόνο που κάποιοι θα έβρισκαν ενοχλητικό. Ποντάροντας στα αντιρατσιστικά συναισθήματα, που έχει κάθε θεατής που σέβεται τον εαυτό του, ο σεναριογράφος, μεταξύ γέλιου και δράματος, βρίσκει την ευκαιρία να αρχίσει το κήρυγμα.

Το άσχημο είναι ότι όταν προσπαθείς να πείσεις τόσους πολλούς ανθρώπους μέσα σε πέντε λεπτά, αρχίζεις να κάνεις σοβαρές παραχωρήσεις. Οι χαρακτήρες του “In & Out”, όσο αστείοι και συμπαθητικοί κι αν είναι, δείχνουν να μην έχουν σεξουαλική ζωή. Ασφαλώς, δίνουν το διαβόητο φιλί στην οθόνη, πέρα αυτού, όμως, μηδέν. Για να πετύχει κανείς στην επικοινωνία του με το κοινό είναι καλύτερο να μιλά για το πόσο καλοί είναι οι ομοφυλόφιλοι, παρά για τους ομοφυλόφιλους τους ίδιους.

Βλέποντας τα συμπαθητικά “χάιδεψέ με!” ζωάκια που μας παρουσιάζουν να είμαστε οι διάφορες επιτυχίες, όπως το “In & Out” ή η “Πρισίλα”, σκέφτεται κανείς παλιότερες ταινίες όπως η “Ερωτική τριλογία”, “Ο νόμος του πόθου”, “Ωραίο μου πλυντήριο”, “Άγριες νύχτες” αλλά και λιγότερο γνωστές, όπως η “Νεύρωση: 50 χρόνια διαστροφής” του Rosa Von Paunheim (είχαμε την ευκαιρία να την παρακολουθήσουμε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης πριν λίγα χρόνια).

“Είναι πολύ ενδιαφέρον”, δηλώνει ο Praunheim, ο διεθνώς γνωστός γκέι σκηνοθέτης της Γερμανίας. “Νομίζω ότι ο κίνδυνος βρίσκεται στο ότι η αποκαλούμενη ‘πολιτική ορθότητα’ κάνει τη ζωή πολύ βαρετή, ιδιαίτερα αν το μήνυμα που επιτρέπεται σε όλους μας να προβάλλουμε είναι αυτό που εγώ αποκαλώ ‘οι ηλιόλουστοι γκέι’. Ξέρεις, πιστεύω ότι αν είσαι ένα καλλιτέχνης, οι κακοί άνθρωποι είναι πάντα πιο ενδιαφέροντες από τους καλούς, και έχοντας ανάγκη από δραματικούς χαρακτήρες, τείνεις να τους μεγαλοποιείς. Αυτό που νομίζω είναι πως οι γκέι άνθρωποι έχουν γελοιοποιηθεί από το στρέιτ κινηματογράφο, έχουν παρουσιαστεί σαν μια αρνητική παρουσία για πάρα πολύ καιρό”. Συμπληρώνει, όμως, ότι “τα πράγματα είναι διαφορετικά, αν ένας γκέι σκηνοθέτης επιλέξει να κάνει [το ίδιο]”.

Πραγματικά, φαίνεται ότι όσο ενοχλητική είναι για μερικούς όλη αυτή η εικόνα, άλλο τόσο ενδυναμωτική είναι για κάποιους άλλους. Αρκετοί άνθρωποι φαίνονται να αντλούν δύναμη από όλη αυτή την αρνητική ενέργεια. Στο στόμα τους οι λέξεις “ανώμαλος”, “αδερφή”, “πουστάρα” αποκτούν μια κολακευτική χροιά, εκφέρονται ως εύσημα, επιδεικνύονται περήφανα σαν σημάδια από τραύματα βετεράνων. Η επικεφαλίδα “Η επανάσταση των πούστηδων” ενός άρθρου μια γερμανικής δεξιάς εφημερίδας έγινε τίτλος της επόμενης ταινίας του Praunheim. Το ντοκιμαντέρ-θρύλος “Δεν είναι ο ομοφυλόφιλος που είναι ανώμαλος, αλλά η κατάσταση στην οποία ζει” (ο τουλάχιστον εντυπωσιακός τίτλος τα λέει όλα!) απαγορεύτηκε το 1970 από τη Γερμανική τηλεόραση. Κι όμως, όταν μετά από μερικά χρόνια επιτράπηκε η προβολή του – όταν ο σκηνοθέτης είχε στα ράφια του κάμποσα βραβεία – ήταν η γκέι κοινότητα που εξαγριώθηκε από την ανελέητη επίθεση της ταινίας στη γκέι μονογαμία και αξιοπρέπεια.

Απ’ ό,τι φαίνεται το σχοινί δεν είναι ποτέ αρκετά τραβηγμένο. Ο πάπας του “new queer cinema” Bruce LaBruce συμμετέχει σε μια ανθολογία κειμένων που πρόσφατα εκδόθηκε ως βιβλίο στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Κατά διαβολική σύμπτωση, τόσο ο LaBruce όσο και η λεσβία “μεταφεμινίστρια” Camille Paglia, υποστηρίζουν το ανήκουστο (ή το αυτονόητο κατ’ άλλους): ότι το ομοφυλοφιλικό σεξ είναι παρά φύσιν. Σε πείσμα πολλών ομοφυλόφιλων που τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να έχουν την αίσθηση ότι “λίγο ακόμα και θα τα καταφέρουμε” εμφανίζεται και ο ποιητής της πόλης μας Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο οποίο δεν παύει να αποκαλεί την ομοφυλοφιλία “διαστροφή”.

Πρόκειται, άραγε, για μια προσπάθεια να θυμίσουν ότι η ομοφυλοφιλική επιλογή θα βρίσκεται πάντα σε γωνία με τις κυρίαρχες αντιλήψεις; Θέλουν απλά να πικάρουν το στρατόπεδο των “δες-τι-ευπρεπης-που-είμαι”; Το μόνο σίγουρα είναι ότι κάθε πλευρά, στον κινηματογράφο και στην υπόλοιπη ζωή, έχει τα δικά της γερά επιχειρήματα. Όπως πολύ καλά το έθεσε μια μεγάλη γκέι εφημερίδα που κυκλοφορεί στο Λονδίνο – σε μια λεζάντα δίπλα από τον Curt Cobain των Nirvana να τραγουδά φτιαγμένος, αξύριστος και ντυμένος με μια δαντελένια νυχτικιά — “αυτά είναι τα πρότυπα που δείξουμε στα παιδιά μας;”