ClaudeMarie Dubufe, Απόλλων και Κυπάρισσος, 1821
Το κυρίαρχο ρεύμα σκέψης που οριοθετεί το σύγχρονο λόγο του κινήματος της γκέι απελευθέρωσης (ή καλύτερα των queer) οφείλει πάρα πολλά στο Γάλλο φιλόσοφο και ακαδημαϊκό Michel Foucault. Για τον M. Foucault ο ομοφυλόφιλος είναι ανύπαρκτος: δεν υπήρξαν ποτέ ομοφυλόφιλοι ούτε τότε ούτε τώρα. Υπήρξε και υπάρχει μόνο η πράξη του σοδομισμού. Μια πράξη συνήθως κινούμενη στις παρυφές της νομιμότητας, αλλά εντούτοις μια πράξη που δεν αποκαλύπτει τίποτα για το ποιον του υποκειμένου της. Τα χαρακτηριστικά, οι κλίσεις, οι σκέψεις, ολόκληρη η «παθολογία» του σοδομίτη είναι επιστημονικό εύρημα του προηγούμενου αιώνα: η πράξη καθίσταται προσωπικότητα και μια καινούρια, ανύπαρκτη μέχρι τότε, λέξη πρέπει να εφευρεθεί για την περιγράψει. Homosexual.
Christian Wilhelm Allers, Κάπρι, 1892. Γερμανός καθηγητής
παζαρεύει με ένα αγόρι να τον συνοδεύσει στο διάσημο Blue
Grotto στο Κάπρι.
Ενώ αν κάνεις μια βόλτα στο Γκάζι μπορεί να νομίσεις ότι μαθαίνεις πολλά για τον homo homosexualis σήμερα (πράγμα που είναι φυσικά μια πλάνη), δεν μπορείς επ’ ουδενί να συλλάβεις μια κοινή «ομοφυλόφιλη» εμπειρία διαμέσου των αιώνων. Ακόμα κι ο «ομοφυλόφιλος» Όσκαρ Ουάιλντ ήταν παντρεμένος με παιδιά (εντούτοις πολύ πιο ξεκάθαρος σε σχέση με άλλους, σύγχρονους, παντρεμένους με παιδιά που συναντάς στο romeo). Υπάρχει ένας αστικός μύθος που λέει ότι όποιο μέλος της ACT UP/New York (ακτιβιστική οργάνωση για το aids που μεσουράνησε το ’80) κι αν ρωτούσες «ποιο είναι το βιβλίο που σε σημάδεψε;» η απάντηση θα ήταν πάντα η ίδια: «Η ιστορία της σεξουαλικότητας, τόμος Ι, του Michel Foucault».
Σήμερα σας συστήνω την ορκισμένη αντίπαλο του Michel Foucault. Είναι καθηγήτρια Τέχνης, έχει γράψει ένα bestseller βιβλίο με τίτλο «Sexual Personae», αρθρογραφεί στις μεγαλύτερες εφημερίδες και μόλις που γλιτώνει το λιντσάρισμα για τις απόψεις της. Είναι ο άνθρωπος που όλοι αγαπούν να μισούν, είναι persona non grata στους γκέι κύκλους στην Αμερική αλλά εμείς θα είμαστε ψύχραιμοι και πολιτισμένοι, εεεε; Η εν λόγω μετα-φεμινίστρια είναι η Camille Paglia και αν βαριέσαι να διαβάσεις τη συνέντευξη, συγκράτησε τουλάχιστον αυτό: είναι ταγμένη φαν της Madonna.
Για σας, είμαι η Camille Paglia.
Είμαι μια ριζοσπάστρια οπαδός της παράδοσης. Διδάσκω ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Φιλαδέλφειας. Το θέμα που με απασχολεί είναι τα υποβόσκοντα θέματα και ιδέες που διαμορφώνουν την τέχνη και τον πολιτισμό στη Δύση, από τον Σωκράτη μέχρι τους Rolling Stones. Για μένα υπάρχει μια ξεκάθαρη συνέχεια στην τέχνη και ανησυχίες που δεν αλλάζουν ανάλογα με τις τεχνοτροπίες ή τις εκάστοτε αντιλήψεις. Έχω φτάσει στο συμπέρασμα ότι το σεξ είναι μια από τις βασικές αρχές του σχηματισμού της κουλτούρας.
Είπες «σεξ»; Θέλω να ακούσω κι άλλα!
Helbert List, Ρώμη, 1949 Αυτή η φωτογραφία ενός όμορφου εφήβου και ενός κλασικού αγάλματος μαζί είναι η επιτομή του ομοερωτικού ενδιαφέροντος της περιόδου για τον Ευρωπαϊκό Νότο. Οι φωτογράφοι του βορρά, κατέβαιναν στην ηλιόλουστη Μεσόγειο όχι απλά για το γλυκό κλίμα της αλλά και για τα αγαλμάτινα ανήλικα αγόρια.
Ο πολιτισμός είναι επίτευγμα περισσότερο ενάντια στη φύση παρά σε συμφωνία με αυτή. Η φύση δεν είναι ο Αρκτούρος ή ο Μπάμπι το ελαφάκι. Στο ζωικό βασίλειο, αν μια μάνα κερδίζει εξελικτικό πλεονέκτημα τρώγοντας τα παιδιά της διπλανής, ή τα δικά της, τότε θα το κάνει. Ο πολιτισμός απαιτεί να υπερβούμε τη φύση, να δημιουργήσουμε ένα ανθρώπινο βασίλειο ξέχωρα από το φυσικό, το οποίο θα παρέχει το πλαίσιο και την ύβρι να ζωγραφίζουμε, να γράφουμε μυθιστορήματα ή τραγούδια, να ερωτευόμαστε, να πεθαίνουμε για τα πιστεύω μας. Οι άντρες, στερούμενοι την εκπληκτική δύναμη των γυναικών να δημιουργούν ζωή, οδηγούνται στη δημιουργία του πολιτισμού. Η ανδρική ομοφυλοφιλία είναι εμβληματική σε αυτή τη στροφή προς την κουλτούρα. Πραγματικά, δείχνω στο έργο μου τη σύνδεση που υπάρχει μεταξύ περιόδων που άνθησε και δοξάστηκε η ανδρική ομοφυλοφιλία με την άνθιση του πολιτισμού στην αρχαία Ελλάδα ή στην Αναγέννηση και την ομοερωτική τέχνη. Αλλά η προσπάθεια του πολιτισμού να υπερβεί τη φύση ποτέ δεν ολοκληρώνεται. Είναι καταδικασμένη στην αποτυχία. Στο τέλος μας τρώνε τα σκουλήκια. Αλλά όσο διαρκεί, ο πολι τισμός ισορροπεί μεταξύ δύο αντιθέτων: το Απολλώνιο ένστικτο για οργάνωση, λογική και αυτοέλεγχο και τις Διονυσιακές παρορμήσεις να αφεθούμε στην εξουσία της φύσης πάνω μας μέσα σε μια άγρια πα ραίτηση, οργιαστικό σεξ, οινοποσία, δολοφονίες και θάνατο. Μέσα από αυτή την ασυμφιλίωτη αντίθεση γεννάται ο πολιτισμός.
Χρυσή μου, μήπως μας τα έχει πει κι ο Φρόυντ αυτά;
Εντάξει, αλλά το ριζοσπαστικό μέρος που προτείνω είναι ότι συντάσσομαι με τα νήματα του Δυτικού πολιτισμού που φέρνουν την αναστάτωση: τη Διονυσιακή παραίτηση, τους παγανιστικούς εορτασμούς, τη μουσική ροκ, το οργιαστικό σεξ και τα ναρκωτικά. Όλα τους παίζουν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση του πολιτισμού και είναι τόσο επικίνδυνα όσο σας έλεγε η μαμά σας. Επιπλέον αποδέχομαι πλήρως το σύγχρονο κόσμο, με τις δυνατότητες και τις ελευθερίες του. Μπορεί ο άντρας να είναι η ενσάρκωση του Πολιτισμού και γυναίκα της Φύσης, αλλά στο σύγχρονο, βιομηχανοποιημένο κόσμο το φύλο δεν είναι το παν. Συντάσσομαι με τις φεμινίστριες στις απαιτήσεις για νομική και κοινωνική ισότητα, αλλά υποστηρίζω ότι η επίτευξη σήμερα των στόχων αυτών είναι κατόρθωμα της πολιτισμικής και τεχνολογικής ανάπτυξης που κατευθύνουν βασικά οι άντρες.
Καλέ τι είναι αυτά που λες για τις γυναίκες;
Ξέρω, θα μου πεις, εσύ και όλοι οι queer του καραγκιόζη του Foucault, ότι οι κώδικες του ανδρισμού και της θηλυκότητας είναι αυθαίρετες πολιτισμικές κατασκευές που μας επιβάλλονται από την πατριαρχική κοινωνία. Θα μου πεις ότι δεν φανερώνουν κάτι εγγενές στους ανθρώπους. Κι ότι με τις νέες θεωρίες για τις έμφυλες ταυτότητες έχουμε τα εργαλεία και τη μαγκιά να αποδομήσουμε το φύλο και να σπάσουμε τα δεσμά του – να είμαστε ό,τι θέλουμε χωρίς φυσικούς ή ιστορικούς περιορισμούς. Κοίτα να δεις, χρυσό μου, αν η ελευθερία μας αποτελείται από τη δόμηση μιας ολόδικής μας ταυτότητας, εάν δεν υπάρχει ευρύτερη ιστορική συνέχεια, τότε υπάρχει ο πειρασμός να ορίσουμε τον εαυτό μας υπηρετώντας μόνο τα στενά συμφέροντά μας. Με άλλα λόγια, οι γκέι ακτιβιστές ορίζουν ως μη-πρόβλημα το γεγονός ότι ο Ουόλτ Ουίτμαν, ο εθνικός μας ποιητής, θα διαπομπεύονταν σήμερα ως παιδεραστής, ότι η ζωή θα ήταν πιο δύσκολη γι’ αυτόν στη σημερινή «απελευθερωμένη» κοινωνία απ’ ό,τι στη δική του «σκοταδιστική» εποχή. Ασφαλώς και ανταμοίβεσαι αν αποφύγεις αυτό το ζήτημα στα βιβλία σου, αλλιώς ούτε εκδότη, ούτε συμβόλαιο, ούτε κριτικές θα έχεις. Ευνούχισε το ριζοσπαστικό μήνυμα της ομοερωτικής κουλτούρας και θα ανταμοιφθείς πλουσιοπάροχα.
O Δαβίδ του Donatello. «Η σύγχρονη Δυτική στάση απέναντι
στην παιδική ηλικία είναι απολύτως ανέντιμη. Βρεφοποιεί τα
παιδιά και δεν αναγνωρίζει ότι είναι υπάρξεις που σκέφτονται
από μόνες τους. Ο Ρωμαίος και η Ιουλιέττα ήταν δεκατριών και
δεκατέσσερα όταν αρραβωνιάστηκαν. Αυτό ήταν φυσικό την
εποχή εκείνη. Υπάρχει το γελοίο κενό μεταξύ της άνθησης της
σεξουαλικότητας των νέων ανθρώπων και το πότε η κοινωνία
επίσημα, πατερναλιστικά τους ανακηρύσσει ενήλικες».
Η ρητορική των γκέι ακτιβιστών σήμερα βασίζεται στον κανόνα ότι η ομοφυλοφιλία δεν σημαίνει τίποτα, δεν έχει κάποια σημασία ή αξία. Ότι «είμαστε σαν κι εσάς». Και μέρος αυτού του κανόνα είναι η άρνηση οποιασδήποτε σχέσης της παιδεραστίας με τους ομοφυλόφιλους. Ξέρω ότι έχεις γράψει πολύ πάνω σε αυτό.
Τα θέλει ο κώλος σου, μικρέ. Λοιπόν, ξεκαθαρίζω αμέσως ότι θρηνώ, με συνέπεια, το τρόπο που εκτροχιάστηκε η ανδρική γκέι κουλτούρα μετά την επανάσταση του Stonewall, πιο κοντά στην πολιτική, πιο μακρυά από τη μεγάλη αισθητική παράδοση που ανέκαθεν είχαν οι γκέι άντρες. Με τον ευτελισμό της γκέι αισθητικότητας – που, ότι και να λες, αυτό είναι τα ξυρισμένα κεφάλια και οι αρβύλες – οι γκέι έχουν στραφεί μακρυά από την αίσθηση της ομορφιάς του παιδικού αρχέτυπου, το οποίο υπήρχε παντού στα τέλη του 19ου αιώνα, στη φωτογραφία, την ποίηση και σε όλη την ιστορική διαδρομή μέχρι τα εκπληκτικά αγάλματα της κλασικής αρχαιότητας. Το ενδιαφέρον μου για τη σχέση άντρα-παιδιού πηγάζει από το πάθος μου για την κλασική αρχαιολογία όταν ήμουν παιδί. Η εκκλησία που βαπτίστηκα, ο Αγ. Αντώνιος της Πάδοβας, είχε δίπλα από το βήμα αυτό το άγαλμα του Αγ. Σεβαστιανού ως παιδί, που είχε μια άκρως ηδυπαθή πόζα, με ένα υφασματάκι στα απόκρυφα και βέλη στο κορμί που αιμορραγούσε. Καθώς μεγάλωνα, άρχισα να αντιλαμβάνομαι την υστερία στη Δύση για το ζήτημα του έρωτα άντρα-παιδιού. Πάντοτε ένιωθα την ασυνέπεια μεταξύ αυτών των όμορφων εικόνων και το κυνήγι μαγισσών από ηθικολογούντες, συχνά άτομα που δεν είχαν ιδέα από εικαστικές τέχνες. Το ζήτημα άντρα-παιδιού είναι κεντρικό στη θέση μου ότι ο Δυτικός πολιτισμός είναι μίγμα δύο διαφορετικών πραγμάτων: του ιουδαιοχριστιανικού και του ελληνορωμαϊκού πολιτισμου. Η ελληνορωμαϊκή μεριά, η παγανιστική πλευρά, είναι εξίσου μέρος της παράδοσής μας και συνεπώς έχω βάλει όλη τη δύναμή μου για να το τονίσω. Ένα από τα σκανδαλωδέστερα σημεία του «Sexual Personae» είναι ο τρόπος που υποστήριξα ότι ο Δαυίδ του Ντονατέλλο, σημείο–σταθμός στην ιστορία της τέχνης, είναι στην πραγματικότητα έργο παιδικής πορνογραφίας που σήμερα θα οδηγούσε τον Ντονατέλλο σε σύλληψη και φυλάκιση. Τονίζω ότι το έργο αυτό είναι ύψιστης σημασίας: βγάζει από τη λήθη την ελληνορωμαϊκή παράδοση του όμορφου γυμνού, που ήταν σε νάρκη από την πτώση της Ρώμης. Επιπλέον, είναι η πρώτη εμφάνιση αγάλματος που είναι ελεύθερο και όχι τοποθετημένο σε κόγχη, ως μέρος του αρχιτεκτονικού διάκοσμου. Είναι επιστροφή στον ελληνορωμαϊκό ατομισμό. Όλα τα μαθήματα τέχνης που τονίζουν αυτό το έργο στην πραγματικότητα εμπλέκονται σε ένα είδος ανήλικου ερωτισμού για τον οποίο η Δυτική ακαδημαϊκή παράδοση ήταν υποκριτική τα τελευταία 400 χρόνια. Επειδή είμαι γυναίκα και, επομένως, δεν μπορούν να μου προσάψουν παιδεραστία, αισθάνομαι την ηθική υποχρέωση (και δεν αναγνωρίζω την ηθική σε πολλούς τομείς της ζωής) να ξεσπαθώσω ενάντια σε αυτή την καταδίωξη από την προτεσταντική κουλτούρα, την καταδίωξη μιας αισθαντικότητας που είναι περιπλεγμένη με τα ανώτερα επιτεύγματα της τέχνης και του πνεύματος από την εποχή της κλασικής Αθήνας.
«Το ανδρικό Εγώ είναι μια σεξουαλική μάσκα που αναπαράγει τον εαυτό της ξανά και ξανά σε φαλλικά μνημεία και ουρανοξύστες (κλίμακες προς τον ουρανό, τον ήλιο, τον Παράδεισο), σε θρησκευτικά δόγματα που ορίζουν τις γυναίκες ως υπηρέτες των αντρών, σε έργα όπου οι “στρίγκλες” πρέπει να ημερωθούν. Ελέγχοντας τις “γυναίκες τους”, οι άνδρες επιχειρούν να ελέγξουν “τη φύση”, την απώτατη έκφραση της ισχύος. Αλλά κατά βάθος οι άνδρες ξέρουν ότι, όπως τα πέη τους που μαραίνονται σε μια χαλαρή σάρκα αφού επιτελεστεί η σεξουαλική πράξη, η δική τους δύναμη είναι φευγαλέα».
Είναι αλήθεια ότι είπες πως η βία απέναντι στους γκέι είναι κατανοητή, μέρος της πραγματικότητας;
Κοίτα, εννοείται ότι η βία αυτή είναι εξωφρενικά μη αποδεκτή. Αλλά λέω ότι για όσο καιρό οι γκέι άντρες βρίσκουν ενδιαφέρον στο ιδιόρρυθμο σεξ, πράγμα που επικροτώ, για όσο καιρό βγαίνουν για ψωνιστήρι, στους δρόμους και στα πάρκα, που είναι μια παγανιστική εκδοχή της αυτοέκφρασης, η βία αυτή δεν θα πάψει. Η αντίληψη ότι μπορεί να υπάρξει κοινωνία δίχως βία απέναντι στους ομοφυλόφιλους είναι ακατανόητη για μένα δεδομένης της ευέξαπτης φύσης της αρρενωπότητας. Μπορείς να διαμαρτύρεσαι όσο θες, αλλά αυτό δεν πρόκειται να σταματήσει τη βία, μέχρι να κατανοήσουν οι γκέι άντρες ποιες είναι οι ρίζες αυτής της βίας. Δεν είναι απλά ομοφοβία, είναι η ίδια η φύση του ίδιου του ανδρισμού και πόσο κινδυνεύει ο ανδρισμός σε έναν κόσμο, όπως έχω επανειλημμένα πει, που κυβερνάται από τις γυναίκες. Υπάρχουν πραγματικοί και έγκυροι λόγοι που οι περισσότεροι άντρες φοβούνται την ομοφυλοφιλική έκφραση. Η παγίδα που έπεσε τον κίνημα των γκέι είναι η ψευδής πόλωση μεταξύ γκέι και στρέιτ. Το κίνημα πρέπει να απελευθερώνει κάθε σεξουαλικότητα – οι ετεροφυλόφιλοι να μπορούν να έχουν και ομοφυλόφιλα αισθήματα και να μπορούν να τα εκφράσουν. Ο γκέι ακτιβισμός με το δίπολό του έχει σκάψει το λάκκο του, εξασφαλίζοντας το μίσος του κόσμου. Πάντοτε θα υπάρχει μια φιλελεύθερη μειοψηφία που θα ανέχεται την ομοφυλοφιλία, ο κόσμος της τέχνης κλπ. Αλλά η πλειοψηφία των ανθρώπων, τώρα και στο μέλλον, πάντοτε θα ελκύεται από το αντίθετο φύλο. Επομένως όσο πιο πολύ τονίζεις τον διαχωρισμό μεταξύ γκέι και στρέιτ, η θεωρία του γενετικού καθορισμού, τόσο εξασφαλίζεις την ήττα των στόχων σου. Προσπαθώ να πείσω τον κόσμο ότι «Αχα, έκανες σεξ με έναν άλλο άντρα, ε, σιγά». Εδώ έχουμε την περίπτωση που ο γκέι ακτιβισμός λέει «Αχά, έκανες σεξ με άλλο άντρα; Είσαι στην πραγματικότητα γκέι! Και το γεγονός ότι είσαι τώρα με γυναίκα σημαίνει ότι είσαι κρυφά ομοφοβικός. Καταπιέζεις τα ένστικτά σου». Είναι ρηχή, ηλίθια και αυτοκαταστροφική αντιμετώπιση.
Πιστεύεις ότι η εκπληκτική ορατότητα της ομοφυλοφιλίας σήμερα σημαίνει ότι έχει χαθεί ο ομοερωτισμός που είχε ενσωματωθεί στο κοινωνικό πλέγμα;
«Οι γκέι άνδρες μπορεί να αναζητούν σεξ δίχως συναίσθημα. Οι λεσβίες συχνά καταλήγουν στο συναίσθημα δίχως σεξ». Καρέ από το «Skin Flick» του Bruce LaBruce: Η υπερβολική, αρχετυπική, αρρενωπότητα καταλήγει στον διακριτικό ομοερωτισμό. Ή σε απίστευτες παρτούζες.
Για μένα το σημαντικότερο γεγονός είναι η μετάβαση από την γεωργική στη βιομηχανική εποχή. Πολλά για τα οποία διαμαρτύρονται οι φεμινίστριες και κατηγορούν τους άντρες είναι στην πραγματικότητα μέρος αυτής της μετάβασης και της κατάρρευσης της εκτεταμένης οικογένειας στην πυρηνική. Ξέρεις, δεν υπήρχε κεντρική θέρμανση κάποτε. Εκατό χρόνια πριν όλοι στριμώχνονταν σε ένα κρεβάτι σε ένα δωμάτιο. Ο ένας ήταν πάνω στον άλλο για ζεστασιά. Και υπήρχε ένα είδος αισθησιακού, απτού αγγίγματος, ένας συγκερασμός σωμάτων που έχει για πάντα χαθεί. Πάντα θα υπήρχε μια μεγάλη οικογένεια και θα είχες οκτώ παιδιά, ας πούμε από τριών μέχρι δεκαέξι χρονών, και όλα, και από τα δύο φύλα, ήταν εντελώς μπλεγμένα μεταξύ τους. Το πρόβλημα στον πολιτισμό μας είναι η αυξανόμενη απομόνωση καθώς η μεγάλη εκτεταμένη οικογένεια καταρρέει στην πυρηνική των δύο γονέων και δύο παιδιών. Επιπλέον, όταν ζεις στην εξοχή, ζεις μέσα στις φυσικές διαδικασίες και βλέπεις τη σεξουαλικότητα των ζώων γύρω σου. Τώρα έχουμε έναν αυξανόμενο πουριτανισμό, αποστείρωση και υστερία για το άγγιγμα. Όλα αδιακρίτως βαφτίζονται «σεξουαλική κακοποίηση». Στο βιβλίο «Sex and Destiny» η Germaine Greer λέει ότι τα στάνταρ για την επαφή ενήλικα-παιδιού είναι πολύ, πάρα πολύ, ελεύθερα στις μη Δυτικές κοινωνίες. Λέει ότι οι ενήλικες απολαμβάνουν την επαφή με τα παιδιά με τρόπους που θα ήταν απο λύτως εγκληματικοί εδώ και σήμερα. Είναι μια συγκλονιστική υπόθεση, και θα ήθελα να δω queer μελέτες να την εξερευνούν. Πραγματικές, επιστημονικές μελέτες, όχι ιδεολογικές θεωρίες. Αντί αυτών έχουμε όλες αυτές τις βαρετές επαναλήψεις βασισμένες στον Foucault.
Δεν είναι ειρωνικό που η θεωρία του Φρόυντ, ένα από τα εμβλήματα της εποχής μας, δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο ξεκάθαρη με τη σεξουαλικότητα του παιδιού;
Μιλάμε για τον σύγχρονο ορισμό της παιδικότητας. Ο ρομαντισμός ήταν που εφηύρε τα αυτά τα όρια μεταξύ παιδικότητας και ενηλικίωσης, και όλο το ζήτημα της αγιοποίησης του παιδιού. Ο Φρόυντ, 100 χρόνια πριν, υποστήριξε ότι το βρέφος είναι ερωτικό ον από τη στιγμή της γέννησης. Η υπόθεση αυτή είναι τόσο φλέγουσα, τόσο εκρηκτική που δεν έχει αφομοιωθεί εδώ και 100 χρόνια. Ο πιο πολύς κόσμος που μελετά την καλλιτεχνική δημιουργικότητα καταλαβαίνει ότι είναι μια ικανό τητα να επιστρέψεις σε μια παιδική κατάσταση, στην αφελή κατάσταση της αθωότητας και να κοιτάξεις τον κόσμο με μια φρέσκια ματιά. Μέρος της υστερίας είναι το χρησιμοποιημένο σενάριο του διαφθορέα που έρχεται και μολύνει την τελειότητα και την αγιότητα του παιδιού. Οι γονείς με κανένα τρόπο δεν μπορούν να δεχτούν ότι τα παιδιά τους είναι πλήρως σεξουαλικά όντα. Δεν μπορούν να το φανταστούν. Γιατί αν το κατανοούσαν πλήρως συνειδητά, θα ενεργοποιούσαν το ταμπού της αιμομιξίας.
Ας κατουρήσουμε: ο Andy Warhol δημιούργησε εκθέματα από
μεταλλικά φύλλα που είχαν οξειδωθεί από ούρα, δικά του και
φίλων του. Ο πολιτισμός είναι η τιθάσευση των αρχέγονων
ενστίκτων. Ο άνθρωπος δεν είναι ζώο, δεν είναι «παιδί». Ο
καλλιτέχνης συχνά είναι. Παιδί, όχι ζώο. «Όπως είπα στο Sexual
Personae, αντιγράφοντας τον Φρόυντ, όλοι οι πολύ όμορφοι
άνθρωποι έχουν ένα στοιχείο παιδικότητας μέσα τους. Το
πραγματικό χάρισμα, ο πραγματικός μαγνητισμός είναι όταν
βλέπεις τη λάμψη της παιδικότητας μέσα στο ενήλικο πρόσωπο με
κάποιο τρόπο».