Μετά τα τελευταία γεγονότα με την απόπειρα λυντσαρίσματος στην Αριστοτέλους δύο κουήρ ατόμων από έναν όχλο 100-150 νεαρών, ήρθε τη απάντηση με μια μεγαλειώδη πορεία. Τώρα πια ναι, απαντάμε. Μα πριν 30 χρόνια απλά διαβάζαμε κι αισθανόμασταν τόσο μόνα, τόσο αμήχανα, τόσο ανυπεράσπιστα. Παραθέτουμε το κείμενο του «Ιού της Κυριακής» έτσι όπως δημοσιεύτηκε στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» πριν 30 χρόνια. Όλα ξεκίνησαν από ένα αίτημα του Ιού να παραδώσουμε πληροφορίες για την καταπίεση των ομοφυλόφιλων στα Βαλκάνια: παραδώσαμε 200 σελίδες Α4 γεμάτε πίκρα, οργή και μερικές φορές με αίμα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα.

Είμαστε περήφανοι γιατί ακόμα και σαν ατελείωτη λιτανεία θυμάτων, οι ομοφυλοφιλοι προκαλούσαμε αποστροφή, αγανάκτηση, οργή στους κατα τεκμήριο προοδευτικούς αναγνώστες της «Κ.Ε.» Είμαστε περήφανοι γιατί ο Ιός διάβαζε επιμελώς τα τεύχη του “πόθου” που του στέλναμε κι ακόμα πιο περήφανοι που ο κόσμος βγαίνει πια στους δρόμους σήμερα για να διεκδικήσει και να διαμαρτυρηθεί.

Ημασταν μια ομάδα 7-8 ατόμων και δεν μπορούσαμε να κάνουμε πολλά. Τώρα είμαστε δεκάδες χιλιάδες.

SUBBOY25

Υπάρχουν ομοφυλόφιλοι στα Βαλκάνια; Αν πιστεύαμε την προπαγάνδα των παλιών καθεστώτων και των επιγόνων τους αυτή η «αρρώστια» είναι σύμπτωμα της παρακμασμένης Δύσης. Όμως οι βαλκάνιοι ομοφυλόφιλοι υψώνουν τη δική τους αντίρρηση.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στη στήλη του «Ιού της Κυριακής» στην «Κυριακάτικη Εκευθεροτυπία» με τη συνεργασία της Ομάδας Πρωτοβουλίας Ομοφυλόφιλων Θεσσαλονίκης

Φιλελευθερισμός με εξαιρέσεις

Ηδη από το 1981 το Ευρωκοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα, με το οποίο αποδίδονται ίσα δικαιώματα στους ομοφυλόφιλους, άνδρες και γυναίκες. Παρά την εκφρασμένη τους επιθυμία να «γίνουν Ευρώπη», οι βαλκανικές χώρες απέχουν όμως πολύ από την αναγνώριση αυτών των δικαιωμάτων στους ομοφυλόφιλους πολίτες τους. Την περίοδο των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού γνωρίζαμε όλοι ότι υπάρχει ασφυκτικός έλεγχος της ιδιωτικής σφαίρας του πολίτη. Όμως και η κατάρρευση του 89-90 δεν σήμανε καμιά τροποποίηση στη ζωή των ομοφυλόφιλων ανδρών και γυναικών. Όσο για την Τουρκία, η κολοβή φιλελευθεροποίηση δεν έφτασε, καθώς φαίνεται, μέχρι τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Παρατηρείται, όμως, σε όλες αυτές τις χώρες, μια σημαντική κινητικότητα στο χώρο των ομοφυλοφίλων. Εκδίδονται βιβλία και περιοδικά, οργανώνονται εκδηλώσεις, συγκροτούνται ομάδες. Γίνεται το πρώτο βήμα, δηλαδή αρχίζουν οι ομοφυλόφιλοι και σ’ αυτές τις χώρες να διεκδικούν το στοιχειώδες: τη δυνατότητα να συναντιούνται δημόσια και να δηλώνουν την ταυτότητά τους, χωρίς να κινδυνεύουν από τον αστυνόμο και το δικαστή.

Η χειρότερη κατάσταση επικρατεί ασφαλώς στη Ρουμανία, όπως την περιγράφουμε στις σελίδες που ακολουθούν. Στη χώρα αυτή απαγορευόταν ρητά η ομοφυλοφιλία και η πρόσφατη τροποποίηση του ποινικού κώδικα δεν εξάλειψε τη σχετική διάταξη. Υπάρχουν άλλες δυο βαλκανικές χώρες που επιμένουν στην απαγόρευση, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Π.Γ.Δ.Μακεδονίας.

Κατά αναπάντεχο τρόπο, η Αλβανία ανήκει στις πιο προηγμένες περιπτώσεις. Μετά από δεκαετίες διώξεων, στις 20 Ιανουαρίου 1995, η αλβανική βουλή νομιμοποίησε τις σχέσεις των ομοφυλοφίλων. Καταργήθηκε το άρθρο 137 του Ποινικού Κώδικα, το οποίο πρόβλεπε μέχρι δέκα χρόνια φυλάκιση σε κάποιον που απλώς «είναι ομοφυλόφιλος». Στην υπόθεση αυτή έπαιξε σημαντικό ρόλο η αυτοοργάνωση των αλβανών ομοφυλόφιλων. Στις 29 Μαρτίου 1994 ιδρύθηκε η «Shoqata Gay Albania», μια παράνομη ομάδα νεαρών ομοφυλοφίλων, που ήρθε σε επαφή με το εξωτερικό, ενημέρωσε τις διεθνείς οργανώσεις και κινητοποίησε τους πιο τολμηρούς στο εσωτερικό. Στις 14 Οκτωβρίου του 1994 η αστυνομία συνέλαβε τρία μέλη της ομάδας και τα υπέβαλε σε βασανιστήρια για να ομολογήσουν ονόματα συντρόφων τους. Ακολούθησαν και άλλες συλλήψεις, αλλά προκλήθηκαν διεθνείς αντιδράσεις που υποχρέωσαν την κυβέρνηση Μπερίσα να αναδιπλωθεί και να αναγνωρίσει – δικαστικά – την οργάνωση.

Η επιδρομή της αστυνομίας στο Flamingo Center της Σόφιας τον περασμένο Ιούλιο μας θυμίζει ότι η κατάσταση στη Βουλγαρία δεν έχει καθόλου βελτιωθεί. Πρόκειται για πραγματική επιδρομή σε ένα νόμιμο εκδοτικό στέκι, που εκδίδει από το 1994 περιοδικά και βιβλία. Η αστυνομία εισέβαλε απροειδοποίητα στο στέκι, συνέλαβε όλους τους υπαλλήλους που βρίσκονταν εκεί και κατάσχεσε όλο το υλικό του. Την ίδια μέρα πραγματοποιήθηκε εισβολή και στο Κέντρο Comet. Στις 11 Ιουλίου, σύμφωνα με την εφημερίδα «24 Ωρες», πραγματοποιήθηκαν μαζικές συλλήψεις ομοφυλοφίλων σε μια παραλία της Βάρνα. Και την επομένη ακολούθησε επιδρομή σε ένα ιδιωτικό μπαρ, το At Kayo. Οι επιχειρήσεις «αρετής» συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Στη Σερβία η ομοφυλοφιλία έχει αποποινικοποιηθεί από το 1994, όμως ακόμα και σήμερα καταγγέλλονται περιστατικά συλλήψεων και βασανισμών ομοφυλοφίλων, χωρίς απαγγελία κατηγορίας και χωρίς δίκη.

Στις βορειότερες δημοκρατίες της πρώην Γιουγκοσλαβίας τα πράγματα είναι καλύτερα. Στα Συντάγματα της Σλοβενίας και της Κροατίας έχει απαλειφθεί ήδη από το 1977 το άρθρο που απαγόρευε την ομοφυλοφιλική σχέση. Οι οργανώσεις ομοφυλοφίλων έχουν ήδη κάποια ιστορία, όμως οι προκαταλήψεις εις βάρος τους δεν έχουν καθόλου εξαλειφθεί. Μόλις τον περασμένο Οκτώβρη, τα γραφεία της οργάνωσης INFO AIDS στο Ζάγκρεμπ δέχθηκαν επίθεση με πέτρες από «αγανακτισμένους πολίτες». Και οι κροατικές αρχές δεν επέτρεψαν τον Αύγουστο σε τρεις πολίτες από το Καμερούν, τη Ρουμανία και τις ΗΠΑ να μπουν στη χώρα για να συμμετάσχουν στο δέκατο Συνέδριο της International Lesbian and Gay Association που συγκλήθηκε στη Λιουμπλιάνα.

Είναι γνωστό ότι η ομοφυλοφιλία έχει βαθιές ρίζες στη Τουρκία. Όμως το αυταρχικό σημερινό καθεστώς έχει εξαπολύσει πραγματικό διωγμό. Στις γειτονιές της Κωνσταντινούπολης, ιδιαίτερα το Μπεϊογλου, όπου έχουν βρει καταφύγιο οι τραβεστί, ξεκίνησε μια «εκκαθαριστική επιχείρηση», με στόχο την εκδίωξή τους. Οι αστυνομικοί εισβάλλουν στα σπίτια, τα κάνουν άνω-κάτω, συλλαμβάνουν τους/τις ενοίκους και τους/τις οδηγούν στο κρατητήριο. Ακολουθούν πραγματικά βασανιστήρια, με ξερρίζωμα μαλλιών και χτυπήματα στα γεννητικά όργανα. Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγγείλει τη σύλληψη 15 τραβεστί που οδηγήθηκαν στην Αστυνομική Διεύθυνση, υποχρεώθηκαν να γδυθούν, καταβρέχθηκαν με παγωμένο νερό και βασανίστηκαν. Σύμφωνα με μια μαρτυρία που δημοσιεύει η βρετανική The Guardian, «ένας από τους αστυνομικούς κρατούσε ένα μάτσο χρωματιστά καλώδια και μας ζητούσε να διαλέξουμε ένα. Αν διάλεγες ένα χρώμα, σε έδερνε μ’ αυτό το καλώδιο. Αν αρνιόσουνα, σε έδερνε με ολόκληρο το μάτσο.» Τον Δεκέμβριο του 1995 κάποια από τα θύματα τόλμησαν να υποβάλλουν μήνυση, συνοδευόμενη με ιατρικές γνωματεύσεις που πιστοποιούσαν το βασανισμό. Τα δικαστήρια μέχρι σήμερα δικαιώνουν την αστυνομία.

Το 1993 ιδρύθηκε η πρώτη ομάδα ομοφυλοφίλων, το Lambda και έχει σημαντική δραστηριότητα: έντυπα, ενημέρωση για το AIDS, προσπάθεια να δημιουργηθεί μια ειδική υποεπιτροπή στην Ενωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Από το καλοκαίρι του 1992 μια ομάδα που ονομαζόταν Gokkusaqi επιχείρησε να οργανώσει ένα πολιτιστικό φεστιβάλ για τους ομοφυλόφιλους στην Τουρκία, μια Gay Pride Day στην Κωνσταντινούπολη. Συνάντησε φυσικά την απαγόρευση της αστυνομίας, αλλά ήδη είχε συγκροτηθεί ο πρώτος πυρήνας του κινήματος. Στο δελτίο του Lambda διαβάζουμε: «Οι περισσότεροι ζούμε μια διπλή ζωή, υποκρινόμενοι ότι είμαστε στρέιτ, στη δουλειά, στο σχολείο. Ποιον κοροϊδεύουμε; Τους άλλους ή τον ίδιο μας τον εαυτό; Κανένας μας δεν είναι αρκετά δυνατός για να μπορέσει να συμμετάσχει ως ομοφυλόφιλος σ’ αυτή την ετεροφυλόφιλη κοινωνία. Μπορεί να έχεις δίπλωμα από το καλύτερο Πανεπιστήμιο, μπορεί να είσαι έξυπνος, να είσαι επιτυχημένος. Όταν όμως το αφεντικό σου ανακαλύψει τον σεξουαλικό σου προσανατολισμό, και δεν τον εγκρίνει, απολύεσαι! Δεν μπορείς να τον πας στα δικαστήρια, διότι είσαι κλεισμένος στο καβούκι σου, δεν μπορείς να βγεις έξω. Όσο κλείνεσαι στο καβούκι σου, δεν μπορείς να το σπάσεις ή να το εγκαταλείψεις. Γίνεται η φωλιά σου. Γίνεται όμως και η φυλακή σου. Βρίσκουμε τις θέσεις μας ως ψεύτικοι ετεροφυλόφιλοι. Μπορεί να είμαστε απατεώνες. Όμως στην πατριαρχική κοινωνία, όπου ο ανδρισμός είναι η σημαντικότερη αξία, δεν έχει δικαίωμα να είσαι κάτι διαφορετικό από αυτό που υποδηλώνει η φυσική και βιολογική σου εμφάνιση.

Σε σχέση με όλες αυτές τις χώρες, η Ελλάδα βρίσκεται σε σαφώς καλύτερη κατάσταση. Όμως κι αυτή είναι σήμερα πολύ μακριά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Κοινό βαλκανικό πρόβλημα που στέκεται εμπόδιο στην αναγνώριση των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων είναι ασφαλώς το εθνικιστικό πνεύμα που κυριαρχεί στην περιοχή την τελευταία πενταετία. Ο εθνικισμός απωθεί κάθε άλλη ταυτότητα του ατόμου και απορρίπτει τα πάντα εν ονόματι του έθνους. Στην Κροατία αποκαλούν τις λεσβίες «προδότρες του έθνους», εφόσον αυτές αρνούνται να φέρουν στον κόσμο κροατόπουλα. Στο Βουκουρέστι, ένας πολιτικός κατήγγειλε τους ομοφυλόφιλους και τους συνέκρινε με τους πραγματικούς Ρουμάνους «που κατέκτησαν τον κόσμο με την κατάλληλη χρήση των γεννητικών τους οργάνων». Το καλοκαίρι του 1995, o Βούλγαρος Γενικός Εισαγγελέας Ιβάν Τατάρτσεφ λογόκρινε μια διαφήμιση με τη δικαιολογία ότι «προβάλλει ομοφυλόφιλα στοιχεία, που θέτουν σε κίνδυνο την εθνική ηθική». Και στην Κωνσταντινούπολη, τον περασμένο Ιούλιο, οργανώθηκε μεγάλη εκστρατεία για να κρεμάσουν έξω απ’ το σπίτι τους τουρκικές σημαίες, όσοι απ’ τους κατοίκους «κακόφημων» συνοικιών επιθυμούσαν να ξεχωρίσουν απ’ τα αντεθνικά ομοφυλόφιλα στοιχεία. Ουδεμία έκπληξις: την πολιτική ευθύνη της εκστρατείας ανέλαβαν οι Γκρίζοι Λύκοι του συγχωρεμένου Τουρκές.

Ο νόμος των Καρπαθίων

Η Ρουμανία είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που φυλακίζει ανθρώπους για ομοφυλοφιλική συμπεριφορά, γράφοντας στα παλιά της τα παπούτσια τις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει. Παρά τις πρόσφατες μικροτροποποιήσεις, ο ρουμάνικος Ποινικός Κώδικας (άρθρο 200, παράγραφος 1), εξακολουθεί να τιμωρεί με φυλάκιση έως και πέντε ετών όλες τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ενηλίκων ατόμων του ίδιου φύλου, ακόμα κι αν πραγματοποιούνται κοινή συναινέσει, ακόμα κι αν δεν υφίσταται οποιαδήποτε χρηματική συναλλαγή. Το κλειδί για την εφαρμογή αυτής της μεσαιωνικής διάταξης είναι η «νομική» προϋπόθεση της «πρόκλησης δημοσίου σκανδάλου». Κάτι σαν την «προσβολή της δημοσίας αιδούς», στα δικά μας. Αλλά, ως «δημόσιο σκάνδαλο», στη Ρουμανία μπορεί να εκληφθεί ο,τιδήποτε ομοφυλοφιλικό, αρκεί να το θεωρούν προσβλητικό δύο ή περισσότερα άτομα. Και αν αναλογιστούμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας «προσβάλλεται», ούτως ή άλλως, έστω και από την ιδέα ότι υπάρχουν δίπλα τους γκέι, λεσβίες ή αμφισεξουαλικοί, μπορούμε να αντιληφθούμε τί συμβαίνει στη Ρουμανία. Σε αυτό το καθεστώς εννοείται ότι ο νόμος τιμωρεί και τον «προσηλυτισμό», επομένως απαγορεύει όλα τα γκέι μπαρ, έντυπα, συλλόγους κ.λπ. Στο ίδιο άρθρο, ο Π.Κ. προβλέπει μεγαλύτερες ποινές για τους ομοφυλόφιλους, απ’ ό,τι στους ετεροφυλόφιλους, στην περίπτωση που κηρύσσονται ένοχοι αδικημάτων όπως πορνεία, βιασμός ή σεξουαλικές σχέσεις με ανηλίκους.

Μετά την πτώση του καθεστώτος του Τσαουσέσκου, οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν αντιμετώπισαν ισχυρές πιέσεις μέσα κι έξω από τη χώρα, εξαιτίας της διατήρησης των εξωφρενικών διακρίσεων κατά των ομοφυλοφίλων. Η πολιτική των Ρουμάνων επισήμων ήταν συστηματικά παρελκυστική: διαβεβαιώσεις προς τη διεθνή κοινή γνώμη ότι επίκεινται ριζικές αλλαγές στη νομοθεσία, σύμπλευση στο εσωτερικό της χώρας με τις παραδοσιακές αυταρχικές και φασιστικές πολιτικές απόψεις και τις ανάλογες δοξασίες της Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, με την οποία συντάσσεται περίπου το 80% του ρουμάνικου λαού, σύμφωνα με τις εκθέσεις των διεθνών παρατηρητών, είναι αυτή που κατευθύνει την εκστρατεία μίσους. Ο Πατριάρχης έχει απευθύνει δημόσια έκκληση για να διατηρηθεί το σύστημα διακρίσεων, ενώ μια ορθόδοξη σπουδαστική οργάνωση συγκέντρωσε εκατοντάδες χιλιάδες υπογραφές υπέρ του παλιού άρθρου 200. Πρόσφατα, ο εκπρόσωπος της εκκλησίας και καθηγητής Θεολογίας πατέρας Ράντου, ισχυρίστηκε ότι η ομοφυλόφιλη επιθυμία δεν αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά αρρώστια και αμαρτία, η οποία δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητη. «Όπως βλέπετε, έχουμε ήδη πολλούς άρρωστους νέους», συνέχισε ο εκκλησιαστικός παράγοντας. «Στην περίπτωση των σεξουαλικών παρεκκλίσεων, η πνευματική πλευρά του ανθρώπου καθυποτάσσεται από τη βιολογική, οι αισθήσεις χάνονται και τα στοιχεία που συνιστούν την ανθρώπινη υπόσταση χάνονται».

Ηδη από τον Μάρτιο του 1992, ο ρουμάνος πρόεδρος Ίον Ιλιέσκου έλεγε στο BBC ότι δεν τίθεται θέμα εφαρμογής της αντί-ομοφυλοφιλικής νομοθεσίας, οι νόμοι είναι ανενεργοί και ότι η Ρουμανία ούτε ενθαρρύνει ούτε απαγορεύει την ομοφυλοφιλία. Αλλά στις αρχές του επόμενου χρόνου και ενώ ο αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης, επέμενε ότι το άρθρο 200 «ήταν νεκρός νόμος, νόμος που ποτέ δεν εφαρμόζουμε», η αστυνομία της Τιμισοάρα έκανε εφόδους σε κρεβατοκάμαρες. Σε μια απ’ αυτές συνέλαβε, μέσα στο σπίτι τους, τους Marian Mutascu και Ciprian Cucu. Πέρασαν πέντε μήνες στη φυλακή μέχρι να δικαστούν. Το έγκλημά τους ήταν μια συναινετική γκέι σχέση. Ο Marian καταδικάστηκε σε φυλάκιση δυο ετών, ίσως επειδή ήταν μεγαλύτερος και ο Ciprian σε φυλάκιση ενός έτους. Όσο έμειναν στα κρατητήρια υπόδικοι κακοποιήθηκαν, δέχτηκαν σεξουαλικές επιθέσεις και βιάστηκαν από συγκρατούμενούς τους με την ανοχή, αν όχι την προτροπή, των δεσμοφυλάκων. Ύστερα από παρέμβαση της Διεθνούς Αμνηστίας, ανεστάλη η εφαρμογή των ποινών. Όμως με το ποινικό μητρώο λερωμένο και μάλιστα για σεξουαλικό έγκλημα, δουλειά δεν εύρισκαν και η ζωή έγινε αφόρητη. Ο Marian αυτοκτόνησε τον Αύγουστο του 1995 και ο Ciprian αναζήτησε άσυλο στις ΗΠΑ.

Η International Gay and Lesbian Human Rights Commission, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, έχει δημοσιοποιήσει ντοκουμέντα σύμφωνα με τα οποία εκείνη την περίοδο στη Ρουμανία πραγματοποιούνταν υποχρεωτικές ιατρικές εξετάσεις σε πολίτες ώστε να αποδειχθεί στα δικαστήρια η ομοφυλοφιλία τους, άρα και η ενοχή τους! Οι οργανώσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπολόγιζαν ότι τον Μάρτιο του 1994 πενήντα πέντε άνδρες βρίσκονταν στη φυλακή επειδή ήταν ομοφυλόφιλοι. Σε μια υπόθεση βιασμού ενός γκέι, η αστυνομία εστράφη εναντίον του, όταν διαπίστωσε την «παρέκκλισή» του και ο άνθρωπος έμεινε στη φυλακή 18 μήνες, «επειδή έδωσε τη συγκατάθεση του στον ίδιο του τον βιασμό». Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι, μετά από απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου τον Ιούλιο του 1994, όλοι έχουν αφεθεί ελεύθεροι. Ωστόσο, η μεταμφίεση του άρθρου 200, που ψηφίστηκε πέρσι τον Σεπτέμβριο από τη Βουλή (174 υπέρ, 39 κατά) με την ανοχή και του Συνταγματικού Δικαστηρίου, δεν αλλάζει την ουσία των πραγμάτων. Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για τη διάταξη περί «πρόκλησης δημοσίου σκανδάλου», διότι κανείς δεν αποκλείει τη σύλληψη ενηλίκων του ίδιου φύλου, αποκλειστικά και μόνο επειδή διατηρούν συναινετικές και ιδιωτικές σεξουαλικές επαφές, οι οποίες όμως δεν συνιστούν αδίκημα όταν διαπράττονται από ετεροφυλόφιλους.

Το βραβείο της Ντεμέτ

Η Ντεμέτ Ντεμίρ από την Τουρκία είναι υποψήφια για το φετινό βραβείο «Φελίπε ντε Σούζα». Το βραβείο φέρει το όνομα μιας βραζιλιάνας που καταδικάστηκε ως λεσβία από την πορτογαλική Ιερή Εξέταση και δίνεται σε άτομα που αγωνίζονται για την ελευθερία της σεξουαλικής έκφρασης.

Η Ντεμέτ Μτεμίρ γεννήθηκε το 1961 στη Γιάλοβα. Είχε ανδρικά γεννητικά χαρακτηριστικά και ονομάστηκε Ραμαζάν. Σε ηλικία 18 ετών άρχισε να ασχολείται με τα κοινά και σύντομα συνελήφθη και κρατήθηκε δέκα ημέρες στην Ασφάλεια. Μετά το πραξικόπημα του 1980 καταδικάστηκε σε φυλάκιση δεκαπέντε μηνών. Σύντομα, καθώς είχε πλέον αρχίσει να διεκδικεί νέα σεξουαλική ταυτότητα, θα διαπίστωνε ότι δεν έπρεπε να περιμένει τη βοήθεια ούτε των ίδιων της των συντρόφων. Το 1985 έγινε τραβεστί και δέκα χρόνια αργότερα άλλαξε φύλο. Σύντομα θα ανακάλυπτε ότι, γι’ ανθρώπους σαν κι αυτήν, η τουρκική πραγματικότητα επιτρέπει μία και μοναδική δραστηριότητα: την πορνεία.

Το 1989, την περίμενε μια νέα απογοήτευση: η τουρκική Οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην οποία η Ντεμέτ δημιούργησε επιτροπή για τις σεξουαλικές μειονότητες, δεν φάνηκε πρόθυμη να την ενισχύσει. Πιο αποτελεσματική υπήρξε η δράση της στο φεμινιστικό κίνημα, όπου αγωνίστηκε για τη δυνατότητα των γυναικών να εργάζονται χωρίς συζυγική άδεια, καθώς και για την κατάργηση του άρθρου που μείωνε αισθητά την ποινή ενός εγκληματία σε περίπτωση που το θύμα ήταν πόρνη.

Στη διάρκεια της δράσης της, η Ντεμέτ Ντεμίρ αντιμετώπισε συχνά συλλήψεις και βασανισμούς, συμμερίστηκε δηλαδή τη μοίρα των τούρκων τραβεστί. Το 1983 βασανίστηκε τρεις φορές, ενώ το 1989, όταν εμφάνισε σε αστυνομικούς την ταυτότητα που διατηρούσε το ανδρικό της όνομα, ανακρίθηκε σκληρά και χτυπήθηκε αλύπητα. Ούτε η δημοσιογραφική της ιδιότητα (εκπροσωπούσε το περιοδικό «Greenpeace») στάθηκε ικανή να τη σώσει. Το 1991 απήχθη από το σπίτι της και βασανίστηκε από τον ίδιο τον αστυνομικό διευθυντή της Κωνσταντινούπολης Σουλεϊμάν Ουλουσόι. Ζήτησε να δει δικηγόρο, αλλά τη μετέφεραν από τμήμα σε τμήμα για να χαθούν τα ίχνη της. Εκεί, μαζί με άλλες τραβεστί, υπέστη τη σεξουαλική βία των δεσμοφυλάκων. Απελευθερώθηκε, αλλά η επόμενη σύλληψη δεν θα αργούσε. Αφορμή η δήλωσή της ότι επί Κεμάλ Ατατούρκ η ομοφυλοφιλία δεν ήταν απαγορευμένη στη χώρα. Αυτή τη φορά, η δικαιολογία για τη δίωξή της ήταν διαφορετική: είχε καθυβρίσει τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας.

(Ελευθεροτυπία, 11/5/1997)

ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΠΟΘ

ΟΙ ΜΕΝ ΚΑΙ ΟΙ ΔΕ

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ. Σύμφωνα με την International Gay and Lesbian Human Rights Commission, υπάρχουν αυτή τη στιγμή δέκα χώρες, οι οποίες έχουν χορηγήσει άσυλο σε ομοφυλόφιλους, που κινδυνεύουν στις δικές τους χώρες. Πρόκειται για την Αυστραλία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιρλανδία, τον Καναδά, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Νέα Ζηλανδία, την Ολλανδία και τη Φιλανδία. Ανάμεσα στις χώρες προέλευσης των προσφύγων βρίσκονται και τέσσερις βαλκανικές: η Αλβανία, η Κροατία, η Ρουμανία και η Τουρκία.

ΑΛΒΑΝΟΙ. Στο τεύχος Απριλίου 1995 του αλβανικού περιοδικού Enigma φιλοξενείται η επιστολή του Πίτερ Νόρμαν (συντονιστή της ILGA για την Ανατολική Ευρώπη) προς τον Μπερίσα. «Πληροφορηθήκαμε προσφάτως ότι η Αλβανική κυβέρνηση προτίθεται να αντικαταστήσει το άρθρο 137 του Ποινικού Κώδικα ‘περί παιδεραστείας’ με το άρθρο 114 του νέου Ποινικού Κώδικα. Κατανοούμε ότι η λέξη ‘παιδεραστεία’, ενώ κατά κυριολεξία σημαίνει ‘σεξ μεταξύ ενός άντρα και ενός αγοριού’, χρησιμοποιείται στην Αλβανία για να υποδηλώσει και το σεξ μεταξύ ενηλίκων ανδρών. Είναι θλιβερό το γεγονός ότι η αλβανική κυβέρνηση συνεχίζει να θεωρεί τον έρωτα μεταξύ ενηλίκων ανδρών ως ποινικό αδίκημα. Το Συμβούλιο της Ευρώπης κάλεσε πρόσφατα τη Ρουμανία να διακόψει την ποινικοποίηση των ομοφυλοφίλων, προκειμένου να γίνει δεκτή η αίτησή της, να γίνει μέλος του Συμβουλίου. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης θα ζητήσει το ίδιο και από την Αλβανία, όταν κάνετε αίτηση να γίνετε μέλος του».

ΒΟΥΛΓΑΡΟΙ. Επιστολή του Νικ από τη Βουλγαρία: «Σήμερα πήγα στη Στρατιωτική Πολυκλινική επειδή τέλειωσα το σχολείο και πρέπει να παρουσιαστώ στο στρατό. Στο περιοδεύον, πριν ένα χρόνο, είχα δηλώσει στους γιατρούς ότι είμαι ομοφυλόφιλος και το έγραψαν στα χαρτιά μου. Χθες με κάλεσαν να πάω στην Πολυκλινική, σε έναν σεξολόγο, με ένα χαρτί που έγραφε ‘πιθανή διάγνωση: ομοφυλοφιλίτις’. Εκεί με ρώτησαν πολλά πράγματα για την οικογένειά μου και τις σεξουαλικές μου προτιμήσεις και έγραψαν στα χαρτιά μου ‘ατομική σύγχυση’. Μετά ο σεξολόγος με έστειλε σε ψυχίατρο για άλλη εξέταση. Αυτός θα βγάλει την τελική απόφαση, αν είμαι ικανός να υπηρετήσω στο στρατό. Γνωρίζω ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η απόφαση είναι αρνητική». (12 Μαρτίου 1997)

ΤΟΥΡΚΟΙ. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης αποφάνθηκε ότι οι λεσβίες μάνες απειλούν την ηθική ανάπτυξη των παιδιών τους. Αυτή η νέα απόφαση ακύρωσε μια προηγούμενη απόφαση κατώτερου δικαστηρίου, που είχε αναθέσει σε μια λεσβία την κηδεμονία της κόρης της, ηλικίας δύο ετών. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι «οι σεξουαλικές συνήθειες της γυναίκας είναι άρρωστες».

ΕΛΛΗΝΕΣ. Οριστικά εκτός αστυνομικού σώματος τέθηκε αστυφύλακας στην Αθήνα, με απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας. Ο λόγος ήταν «ασυμβίβαστη με την ιδιότητά του διαγωγή». Η υπόθεση είχε ξεκινήσει πριν από δέκα χρόνια και του είχε επιβληθεί αρχική ποινή αργία και προσωρινή απόλυση 6 μηνών. Παρά την αθώωση του αστυφύλακα στην έφεση, ο τότε Υπουργός Δημόσιας Τάξης (το 1989) κατέφυγε στο Συμβούλιο Επικρατείας. Ο αστυφύλακας είχε αρνηθεί να καταθέσει σε υπόθεση ληστείας εις βάρος του φίλου του. Υποχρεώθηκε τότε να υποβληθεί σε ιατροδικαστική εξέταση. («Ο Πόθος», τ.8, Μάρτιος 1997)

ΣΛΟΒΕΝΟΙ. Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 1995, οι Σλοβένοι δήλωσαν ότι αντιπαθούν περισσότερο κατά σειρά τους Σέρβους (55.7%), τους τοξικοεξαρτημένους (51.2%), τους ομοφυλόφιλους (44.3%), τους Κροάτες (41.9%) και τους τσιγγάνους (36.0%). Στην ερώτηση, όμως, ποιον θα επιθυμούσαν λιγότερο σαν γείτονα ή συνεργάτη, η σειρά διαφοροποιείται: τοξικοεξαρτημένο (37.8%), ομοφυλόφιλο (31.4%), τσιγγάνο (17.1%), Σέρβο (16.7%), Αλβανό (13.1%).

ΚΡΟΑΤΕΣ. Ενα από τα συμπεράσματα της έρευνας που οργάνωσε με ερωτήσεις στους Κροάτες βουλευτές το Κέντρο Πληροφόρησης Γυναικών στο Ζάγκρεμπ: «Μια από τις ερωτήσεις απέδειξε το μεγάλο χάσμα που μας χωρίζει εμάς εδώ στα Βαλκάνια από την Ευρώπη. Πρόκειται για ένα χάσμα που αφορά τις πιο στοιχειώδεις έννοιες. Η ερώτηση αναφερόταν στην ελευθερία της επιλογής συντρόφου στον έρωτα. Ε, λοιπόν, μόνο τρεις βουλευτές (ο Ράντιν, ο Κοβάσεβιτς και ο Οπασιτς) κατάλαβαν περί τίνος πρόκειται, ότι δηλαδή μιλούσαμε για την ομοφυλόφιλη ή ετεροφυλόφιλη επιλογή. Ολοι οι άλλοι κατάλαβαν ότι εννοούμε την ελευθερία να διαλέγει κανείς μόνος του και να μην επιβάλλουν οι γονείς το γαμπρό ή τη νύφη». (23.3.95)

ΡΟΥΜΑΝΟΙ. Εκστρατεία για τη διεθνή καταγγελία της Ρουμανίας και μποϊκοτάζ των προϊόντων της, εξήγγειλε στις 23 Ιανουαρίου 1997 η ILGA (Διεθνής Ενωση Λεσβιών και Ομοφυλοφίλων Ανδρών). Η απόφαση δεν έπεσε από τον ουρανό. Η ρουμάνικη κυβέρνηση είχε καταφέρει να εξαπατήσει τις διεθνείς οργανώσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, διάφορες κοινοβουλευτικές επιτροπές ευρωπαϊκών κρατών και το ίδιο το Συμβούλιο της Ευρώπης: η θρυλούμενη κατάργηση των ποινικών διώξεων εναντίον των ομοφυλοφύλων, την οποία υπόσχονταν δεξιά και αριστερά τα κυβερνητικά στελέχη, δεν πραγματοποιήθηκε. Οι διωγμοί συνεχίζονται. Οι «ροζ λίστες» που συνέτασσε η «παλιά» αστυνομία, ενημερώνονται αδιάκοπα. Οπως έγραφε ο Σκοτ Λονγκ (αντιπρόσωπος για την ανατολική Ευρώπη του IGLHRC), στη Ρουμανία από την εποχή του Τσαουσέσκου οι παρακολουθήσεις έχουν αναδειχθεί σε μορφή τέχνης. «Για τους περισσότερους Ρουμάνους η δημοφιλέστερη μορφή βραδινής διασκέδασης είναι να κρυφακούν τους γείτονές τους». Η μισαλλοδοξία κατά των ομοφυλοφίλων, συνδυασμένη με το χαφιεδισμό και το εξωφρενικό ποινικό σύστημα, οδηγούν σε άγριες καταστάσεις. Και δεν είναι μόνο τα καρφώματα και οι περιπέτειες με τις αρχές. Σύμφωνα με πρόσφατες καταγγελίες του Romanian Action Group, συμμορίες νεαρών με καλυμμένα τα πρόσωπα, υπό την ανοχή ή και την ενθάρρυνση της αστυνομίας, δέρνουν με σιδερολοστούς ομοφυλόφιλους στο πάρκο της Οπερας του Βουκουρεστίου.