“Η αντίσταση δεν είναι μια απλή άρνηση, είναι μια δημιουργική διαδικασία” – Μισέλ Φουκώ

Η πρώτη φορά που συνάντησα τον Γιώργο Τσιτιρίδη, συνεργάτη μου σε αυτό το περιοδικό, ήταν πριν από δέκα περίπου χρόνια, όταν αυτός ήταν ένα αγοράκι με σκουλαρίκι στο αυτί κι εγώ ένα οργισμένος 25άρης με σκουλαρίκι στη μύτη. Ήταν αργά το βράδυ και βρισκόμασταν στον θεοσκότεινο δρόμο προς Περαία, καθ’ οδόν για τα στούντιο του “Ωμέγα TV”, ενός προφητικού καναλιού τέταρτης εθνικής της Θεσσαλονίκης. Με άλλα λόγια βρεθήκαμε στα στούντιο του παππού του «Τηλεβόα», δέκα χρόνια πριν αυτός γίνει το cult κανάλι του “Παρά Πέντε”. Φιλοδοξώντας να ανεβάσει την ισχνή τηλεθέαση του “Ωμέγα TV” από 0,01% τουλάχιστον στο 0,05% μια αποφασισμένη και με πείσμα δημοσιογράφος κάλεσε για τοκ σόου μερικές “επιφανείς” πουστάρες της Θεσσαλονίκης, μεταξύ των οποίων και η μετριότητά μου. Το όνομα της παρουσιάστριας ήταν Κατερίνα Λάσπα. Εντελώς περιληπτικά να σας πω ότι η παρουσιάστρια, τιμώντας το επίθετό της, έθεσε μερικά πολύ σοβαρά ερωτήματα όπως ποιος από εμάς είναι παθητικός και ποιος ενεργητικός. Δέκα χρόνια μετά, στη χρυσή επέτειο εκείνης της εκπομπής, και δυο χρόνια μετά τη δημόσιο σχολιασμό της Τατιάνας Στεφανίδου ότι “αναγούλιασε” με το φιλί στο “Brokeback Mountain”, με τρώει ο κώλος μου να γράψω λίγες λέξεις.

Η δημιουργία του νεολογισμού “ομοφυλόφιλος” το 19ο αιώνα, ήταν η απαρχή της ψευδο-“επιστημονικής” μετάλλαξης μιας πράξης (σεξ μεταξύ ανδρών) σε παθολογία μιας μερίδας ανθρώπων. Ναι, και πριν τους “ομοφυλόφιλους” υπήρχαν άντρες που κάνανε σεξ μεταξύ τους και συχνά τιμωρούταν γι’ αυτό. Τιμωρούταν, όμως, για την πράξη τους. Ο καινοφανής “ομοφυλόφιλος”, όμως,δεν είναι απλά μια το υποκείμενο μιας πράξης αλλά ένα ξεχωριστό “είδος” ανθρώπου, μία ταυτότητα, με χαρακτηριστικά και υπόσταση μετρήσιμα, αξιολογήσιμα, κατατάξιμα και αναγνωρίσιμα. Οι ίδιοι οι ομοφυλόφιλοι έπεσαν στη φάκα, και μαχητικές γκέι προσωπικότητες όπως ο Γερμανός Μάγκνους Χίρσφινλνττη δεκαετία του ’30, βοήθησαν στην εντατικοποίηση του διαχωρισμού που έφτασε πια να μιλά για το “Τρίτο Φύλο”. Ο ομοφυλόφιλος χαρακτήρας βρέθηκε σε θέση παρατήρησης, εξέτασης και σχολιασμού τρίτων για αυτόν χωρίς ο ίδιος να έχει δικαίωμα να ομιλεί – ή, όταν ομιλεί, να υιοθετεί με αντεστραμμένο πρόσημο τον μη-ομοφυλόφιλο λόγο. Ο φαντασιακός “ομοφυλόφιλος” υπήρξε (και δυστυχώς, εν μέρει, είναι ακόμα) ένα αφόρητα αντιφατικό ον, όχι μια φυσική πραγματικότητα αλλά μια φαντασιακή προβολή. Ο “ομοφυλόφιλος” είναι μια δίχως νόημα κατασκευή που η λειτουργία της είναι να συνοψίζει και να υπογραμμίζει με αρνητικό πρόσημο το πολιτισμικό νόημα της ετεροφυλοφιλίας, ενσωματώνοντας οτιδήποτε “άλλο” και “διαφορετικό” από αυτή. Με άλλα λόγια ο “ομοφυλόφιλος” είναι μια ταυτότητα δίχως ουσία, εντούτοις πάρα πολύ χρήσιμη.

Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, οι γκέι έχουν εγκλωβίσει τον εαυτό τους σε αυτή την ταυτότητα χωρίς νόημα. Μια ταυτότητα που, στο ακτιβιστικό της κομμάτι, δεν ποθεί να βγει από τη θέση στην οποία έχει ταξινομηθεί, να διαρρήξει τα όρια που της έχουν υποδείξει, αλλά ποθεί να αποδείξει (σε αυτούς που προφανώς μετράει ο λόγος τους) ότι είναι εξίσου έγκυρη. Η ωσμωτικά πολλά υποσχόμενη ρήση των αντρών,των πραγματικών αντρών, ότι “πούστης δεν είναι αυτός που το έκανε, αλλά αυτός που του άρεσε”, έχει αντικατασταθεί με την ερώτηση που ακούς παντού: “είναι” ή “δεν είναι γκέι”;Η δίχως νόημα γκέι ταυτότητα γεννοβολάει πλέον με ρυθμούς πυροβόλου πράγματα που είναι”γκέι”. Και δεν υπάρχει έλλειψη από αυτά. Όπως λέει ο αγαπημένος μου Mark Simpson,

Τώρα έχουμε γκέι μπαρ,γκέι ιερείς, γκέι τηλεόραση, γκέι ποδόσφαιρο,γκέι ραδιόφωνο, γκέι επιδημίες, γκέι εγκεφάλους, γκέι μπίρες, γκέι λάιφστάιλ, γκέι serial killers, γκέι βίντεο, γκέι ψυχολόγους, γκέι βουλευτές, γκέι περιοδικά, γκέι υδραυλικούς, γκέι αστέρες της ποπ, γκέι διακοπές, γκέι θεατρικά έργα, γκέι νεολαία, γκέι διαφημίσεις, γκέι μυθιστορήματα, γκέι κλαμπ, γκέι προφυλακτικά, γκέι σπουδές, γκέι στρατιώτες, γκέι επαγγελματίες,γκέι περιοχές, γκέι μπουτίκ, γκέι σημαίες, γκέι χτενίσματα, γκέι πόλεις, γκέι χρήμα και, φυσικά,τον γκέι τύπο όπου όλα αυτά τα γκέι πράγματα,και πολλά άλλα επίσης, παρουσιάζονται, συνεντευξιάζονται, προωθούνται και… καταγράφονται ενθουσιωδώς.

Τα έχει πάρει ο Mark στο κρανίο, υπερβολικά, αλλά καταλαβαίνετε την κεντρική ιδέα. Ο David Turner, εκ των συντελεστών του “Κράξιμο”, μου είχε πει ότι το επαναστατικότερο πράγμα που μπορεί να κάνει μια αδερφή σήμερα είναι να παντρευτεί [άτομο του αντίθετου φύλου]. Δεν θα συμφωνήσω μαζί του,αλλά παρατηρώ ότι όσο πιο ορατό γίνεται το γκέι, τόσο περισσότεροι γίνονται οι άνθρωποι που το εγκαταλείπουν. Υπάρχει μια μετακίνηση της θέσης του «ομοφυλόφιλου» από αυτή του αντικειμένου σε αυτή του υποκειμένου που υπόσχεται μια νέα σεξουαλική «ταυτότητα» σε όσους γαμιούνται ή ερωτεύονται με άτομα του ίδιου φύλου, μια ταυτότητα που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ορισμού του περιεχομένου της. Αυτή η πραγματικά δίχως περιεχόμενο ταυτότητα εκμεταλλεύεται τον χώρο που εκκενώνει ο αντιφατικός «ομοφυλόφιλος» για να πάρει μια θέση που ορίζεται απολύτως σχετικά, από την απόσταση και τη διαφορά της από το καθεστώς.

Η σεξουαλική ταυτότητα μπορεί να συνταχθεί τώρα όχι με ουσιοκρατικούς όρους αλλά με όρους αντιπαράθεσης, όχι με το “τι” είναι, αλλά με το “πού” είναι και το “πώς” είναι. Όσοι συνειδητά καταλαμβάνουν μια τέτοια περιθωριακή θέση/αντίθεση με καθαρά συγκρουσιακό χαρακτήρα, για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι γκέι αλλά queer.