queer
Leave a comment

Θες να μην παντρευτούμε, ντάρλινγκ;

“Τελικά, ήταν λίγο πολύ ίδιος με οποιοδήποτε γάμο” – Ανταπόκριση από έναν από τους πρώτους γκέι γάμους στην Αγγλία, blog Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, 2.4.2014

Ότι ο γάμος είναι μια αποτυχία δεν το αρνείται κανείς, παρά μόνο οι πολύ κουτοί. – Emma Goldman

Επιστροφή στην πατρίδα

Σχόλιο στο youtube: “Σχεδόν πέθανα. Δεν είχα ιδέα ότι αυτό [το βίντεο] είχε γκέι θεματολογία και εγώ είμαι γκέι. Δεν με έχει συντρίψει ποτέ τόσο πολύ το καθαρό συναίσθημα. Με έκανε να κλάψω τόσο πολύ. Ήμουν απροετοίμαστος. Το αγαπώ με κάθε ίνα της ύπαρξής μου.”

Σε κάποιο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Βρετανίας. Ένα πλήθος από γυναίκες και παιδιά (με μικρές σημαίες να κυματίζουν στα χέρια ή με μεγάλες σημαίες να κυματίζουν αγέρωχα στο υπόβαθρο) περιμένει να ανοίξουν οι πόρτες του μεταγωγικού αεροσκάφους. Και από εκεί, από ψηλά, από μακριά, μια σειρά από άψογους, γαλανομάτηδες, λευκούς, υγιείς, ατσαλάκωτους άντρες κατεβαίνει τις σκάλες προσεγγίζοντας το έδαφος.

Ένας δημοφιλής ευφημισμός για τον πόλεμο και το θάνατο είναι το “καθήκον προς την πατρίδα” και αυτοί οι άντρες φαίνεται πως κάνανε άψογα το καθήκον τους. Τυχεροί που γύρισαν ζωντανοί και αρτιμελείς (για να μην πούμε και με άψογη επιδερμίδα, σε πείσμα της ερήμου), πέφτουν στην αγκαλιά των γυναικών, των μανάδων και των παιδιών τους. Πέφτουν στην αγκαλιά της χώρας τους. Είναι μια ιερή στιγμή. Είναι η στιγμή που “συντριβόμαστε από καθαρό συναίσθημα”, η στιγμή που “κλαίμε τόσο πολύ”. Όπως μας εκπαιδεύσανε.

Εκείνα τα πέντε-δέκα λεπτά που η κάμερα και τα μάτια του έθνους είναι στραμμένα επάνω τους, αυτοί οι νεαροί ήρωες δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν μεταξύ τους. Κάθε κοινωνική, οικονομική, ταξική ή άλλου είδους διαφορά μεταξύ τους ωχριά και φθίνει εμπρός στην κορύφωση και το θαύμα της καθαρής και απαστράπτουσας “βρετανικότητάς” τους. Εκείνα τα πέντε-δέκα λεπτά απόλυτης ισοτιμίας και αγνών συναισθημάτων, είναι η καταλληλότερη στιγμή για να βγάλει ένας φαντάρος τις βέρες και, γονατιστός, να κάνει πρόταση γάμου στον καλό του που τον περίμενε. Διότι εκείνα τα πέντε-δέκα λεπτά εθνικής ανάτασης και ενότητας, ο γκέι φαντάρος κερδίζει την άδεια να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια αδερφή της σειράς. Όπως λέει το βιντεοκλίπ στο τέλος του:

“ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΗΡΩΕΣ,
ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΥΖΥΓΟΙ”

Αυτό που γίνεται ξεκάθαρο από την αρχή στο βίντεο, είναι ότι οι στρατιώτες – ένα μικρό δείγμα της κοινωνίας και του τι θα μπορούσε να χρησιμοποιείται ως συνεκτικό υλικό σε αυτή – πολύ σύντομα διαχωρίζονται. Μέσα από μια διαδικασία αναγνώρισης των οικογενειών, παιδιών, συζύγων τους, αναγνωρίζουμε κι εμείς ποιοι είναι οι “νόμιμοι”. Και μέσα από την απουσία μιας τέτοιας αναγνώρισης, αναγνωρίζουμε κι εμείς τον “παράνομο”. Η πρόταση γάμου του στρατιώτη στον καλό του εκπέμπει μια βεβαιότητα ότι ο “παράνομος” είναι στην πραγματικότητα απλά “όχι ακόμα νόμιμος”, μα όχι για πολύ ακόμα.

Η λεπτή αλλά δύσβατη απόσταση που χωρίζει τον “νόμιμο” από τον “όχι ακόμα νόμιμο” διαμορφώνεται από ένα πλέγμα ηθικών, πολιτισμικών, θρησκευτικών, κοινωνικών, εθνικών και ταξικών κανονιστικών προτύπων ώστε η σχεδόν ανέφικτη άρση τους να γίνεται εδώ με έναν επικό, μεγαλειώδη τρόπο, με ένα άλμα επί κοντώ που με μιας τα ξεπερνά όλα αυτά και στην συναρπαστική καμπύλη-τροχιά του περιγράφει την ουσία της “κοινής” σε όλες μας ιδιότητας της πολίτισσας ενός έθνους. Δεν είναι τυχαίο που το κίνημα για το δικαίωμα στον γάμο στις ΗΠΑ, διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε παράλληλα και σε αλληλεπίδραση με το κίνημα για το δικαίωμα των LGBT στη στράτευση, ή ότι οι συγκλονιστικές viral φωτογραφίες από τις αποστολές και δράσεις του αμερικάνικου στρατού είναι ακριβώς reunions ομόφυλων ζευγαριών πίσω στη μητέρα πατρίδα.

Με άλλα λόγια, αυτή η μιλιταριστική νικηφόρος διαφήμιση πρόκειται ουσιαστικά, χρησιμοποιώντας στρατιωτικούς όρους, για μια άνευ όρων παράδοση και συνθηκολόγηση. Απέχοντας πολύ από οποιαδήποτε κριτική, στοχεύει στην καρδιά του ζητήματος και υπογράφει ενθουσιωδώς από τη μεριά της στο τέλος του βιντεοκλίπ τη συνθήκη ότι “όλοι οι άντρες μπορούν να είναι ήρωες” αναμένοντας μέσα στο συναισθηματικά φορτισμένο πλαίσιο, επιτέλους, τη συγκατάνευση και την υπογραφή της άλλης πλευράς. Εφόσον επιτευχθεί αυτή η σωματική, πολιτική και ηθική πρόσβαση στον μιλιταριστικό (και όχι μόνο) “ηρωισμό”, το οικοδόμημα των διακρίσεων δεν μπορεί παρά να καταρρεύσει: “Όλοι οι άντρες μπορούν να είναι ήρωες, [οπότε] όλοι οι άντρες μπορούν να είναι σύζυγοι (μεταξύ τους)”. Πρόκειται για την Αθάνατη Λεβεντιά όχι ως ζήτημα προς συζήτηση, όχι ως αξία με εσωτερική ψυχική, αισθητική, έμφυλη, ταξική, εθνική και πολιτική ζωή, αλλά ως κάτι που αδιαμφισβήτητα δεν τέμνεται περαιτέρω. Επομένως οι απαιτήσεις που έχει (παθητικά, ως ακυρώσεις, ή ενεργητικά, ως διαμόρφωση πράξεων και σκέψεων) χαίρουν αδιαμφισβήτητης αξίας με έναν σχεδόν φανατικό θρησκευτικό τρόπο. Με τα λόγια του Άγγλου πρωθυπουργού James Cameron: “Δεν είναι ότι είμαι υπέρ του γκέι γάμου, παρόλο που είμαι Συντηρητικός. Είμαι υπέρ του γκέι γάμου, ακριβώς επειδή είμαι Συντηρητικός”.

Είναι καιρός πια

Το “It’s Time” είναι μια παραγωγή της Get Up!, στην Αυστραλία. Σε όλη τη διάρκεια αυτής της αισθητικά άψογης διαφήμισης, παρακολουθούμε, από πρώτο χέρι, πίσω από την κάμερα, σκηνές από τη ζωή ενός όμορφου, νεαρού, μη απειλητικού, λευκού άντρα. Όλα ξεκινάνε πάνω σε ένα πλοίο. Η κάμερα παρακολουθεί το αντικείμενο της επιθυμίας της να είναι στην κουπαστή. Ο αέρας έχει πάρει το τετράδιό του, αλλά τώρα το ξανάπιασε και μπορεί να ζωγραφίσει και πάλι χαμογελώντας. Η κάμερα εστιάζει στο χέρι του, αυτό γράφει στο χαρτί το όνομά “Paul” κι ένα τηλέφωνο. Θα ακολουθήσουν σκηνές σε εκδρομές, στη θάλασσα, η επίσκεψη στους γονείς του, ο θάνατος της μητέρας του, ένα τρελό ταξίδι με το τρενάκι του λούνα παρκ, το πλύσιμο των πιάτων, μια μετακόμιση, παιχνίδια με ποπ κορν και, στο τέλος, τα γενέθλια. Στα γενέθλια είναι που ο πρωταγωνιστής κοιτάζει κατάματα την πάντα σιωπηλή κάμερα, γονατίζει και της προσφέρει μια γαμήλια βέρα. “Είναι καιρός πια” ο κρυφός, ομόφυλος, χειριστής της κάμερας να φανερωθεί, σε εμάς, στους φίλους και την οικογένεια, “είναι καιρός πια” τα ανδρικά μάτια που τόσο καιρό παρακολουθούν και καταγράφουν σιωπηλά να βγουν στο προσκήνιο και να σμίξουν ενώπιον όλων όσων παρευρίσκονται με τον άλλον άντρα που επιθυμούν και σχετίζονται. “Είναι καιρός πια” να σταματήσουν οι διακρίσεις στο ζήτημα του γάμου, καθώς το ομόφυλο ζευγάρι είναι περικυκλωμένο πια από τις αγκαλιές και τα χειροκροτήματα των παρευρισκόμενων.

Είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς στη διαφημιστική γοητεία του τρόπου ζωής του ζευγαριού, του τρόπου που ο, ελέω διαφημιστικού τρικ, “άφυλος” εικονολήπτης καταγράφει αυτό που ιδανικά θα μπορούσε να είναι η ζωή οποιουδήποτε νεαρού άντρα, γκέι ή στρέητ, ή μάλλον αυτό που θα μπορούσε να επιθυμεί να ζει οποιοσδήποτε νεαρός άντρας, γκέι ή στρέητ.

Στο παραπάνω βιντεοκλίπ παρουσιάζεται μια σούπερ-τέλεια αλληλουχία εικόνων όπου το μόνο κακό που συμβαίνει είναι ο θάνατος της μητέρας, κομμάτι όμως της ζωής κι αυτός. Κλεισμένος μέσα στην ασφάλεια αυτού του εικονικού κόσμου, αν κάνεις τα σωστά βήματα, αν κάνεις τις σωστές επιλογές, αν δεν παραστρατήσεις, αν επιμείνεις στη συνταγή, αν δεν έχεις πειραματισμούς και ατυχήματα, αν γνωρίσεις τον κόσμο μέσα από μια παραλλαγή της στρέητ ματιάς, στο τέλος θα το παντρευτείς το αγόρι σου – και το καλύτερο; Θα σου αξίζει.

Ο πρωταγωνιστής του βιντεοκλίπ θα μπορούσε κάλλιστα να είναι στρέητ, κι εκεί έγκειται η πειστικότητα του επιχειρήματος: δεν διαφέρουμε σε τίποτα από εσάς. Και, βεβαίως, σε αυτή την έλλειψη διαφοράς, το πραγματικά διαφορετικό για μια ακόμα φορά αποσιωπάται, επισκιάζεται και αναιρείται. Με άλλα λόγια, καταστέλλεται.

Για έναν μη έγγαμο βίο

Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς αν κάποιος επιθυμεί τον γάμο, μόνο για τα προνόμια που προκύπτουν από αυτόν ή αν επιθυμεί τον γάμο περισσότερο σαν σύμβολο, σαν επισφράγιση, αναγνώριση και δικαίωση ενός τρόπου ζωής, μιας διαδρομής, μιας στάσης απέναντι στον κόσμο. Αν πρόκειται για το πρώτο – για το δικαίωμα στην υιοθεσία, για δικαιώματα επίσκεψης και αποφάσεων σε νοσοκομεία και φυλακές, για φορολογικά και κληρονομικά δικαιώματα, ακόμα και για το δικαίωμα να μένεις μαζί με τον αλλοδαπό σύντροφό σου – δεν θα έπρεπε αυτά τα δικαιώματα να ανήκουν σε όλους τους ανθρώπους; Και γιατί θα έπρεπε αυτό να λέγεται γάμος;. Αν πρόκειται για το δεύτερο – για τον γάμο ως σύμβολο – ίσως θα έπρεπε να σκεφτούμε την κενότητα αυτής της επιθυμίας, ιδιαίτερα εφόσον συσκοτίζει πραγματικά προβλήματα, ζητήματα και τρόπους ζωής LGBT ατόμων, πόσο μάλλον όταν, ακριβώς λόγω της συμβολικής φύσης του, καθοδηγεί ή εκβιάζει τα LGBT υποκείμενα να ζουν στρέητ ζωές: να αφήνουν πίσω τους τις εναλλακτικές σχέσεις και τη δόμηση ζωών πάνω σε μια κουλτούρα αγάπης, ελευθερίας και ποικιλομορφίας για χάρη της πατριαρχίας, της ετεροκανονικότητας, της παράδοσης, της ρουτίνας και – εφόσον το σύνθημα είναι “Άνθιμε, αγάπα” – για χάρη μιας εκκλησίας που ήταν πάντοτε σεξιστική και ομοφοβική.

Χωρίς να υποτιμούμε την χρησιμότητα των νομικών διευκολύνσεων που θα προκύψουν (αφήνουμε ασχολίαστες τις νομικές ελλείψεις που έχει το σύμφωνο συμβίωσης, σε σχέση με τον «κανονικό» γάμο), καμιά νομοθετική ρύθμιση δε θα οδηγήσει στην κοινωνική απενοχοποίηση της ομοφυλοφιλίας, ούτε και στην εξάλειψη της ομοφοβίας, ούτε καν της εσωτερικευμένης. Ακριβώς όπως η επέκταση του δικαιώματος της ψήφου στις γυναίκες, αναμφισβήτητα τεράστιο επίτευγμα του φεμινιστικού κινήματος, δεν εξάλειψε την πατριαρχία, τον καθημερινό σεξισμό κ το μισογυνισμό.

Και μάλιστα σε μια περίοδο που τα προβλήματα της τρανς κοινότητας έχουν ερθει στο προσκήνιο, μέσα από εξοργιστικές επιθέσεις σε τρανς άτομα, αλλά και τους σκληρούς αγώνες των ίδιων τρανς ατόμων, φαντάζει παράταιρο το να παρουσιάζεται ο γάμος ως το κεντρικό ζήτημα για όλη την lgbt κοινότητα. Η ρητορική γύρω από τον γάμο ομόφυλων, δείχνει να περιστρέφεται για άλλη μια φορά γύρω από τους γκέι αντρες.. Μια απλή αναζήτηση στο ίντερνετ μας φέρνει φωτογραφίες, διαφημίσεις, άρθρα, όπου παντού «ο γκέι» γάμος αναπαριστάται από αντροκεντρικές εικόνες, να αφορά δυο άντρες και μάλιστα λευκούς, νέους, αρρενωπούς, μεσοαστούς και εντός των προτύπων ομορφιάς. Οι άλλες ταυτότητες του lgbt τόξου αποκρύπτονται,  γυναίκες, τρανς άτομα, μπάϊ, κουίρ, ίντερσεξ, όπως και οι μη λευκές, μη αρτιμελείς, εργατικής τάξης lgbt, σαν να μην τους αφορά το ζήτημα, ή ακόμα χειρότερα σα να μην έχουν προβλήματα που χρήζουν επείγουσας επίλυσης. Η αλληλεγγύη στα πιο καταπιεσμένα μέλη της κοινότητας μοιάζει κενό γράμμα.

* * * * *

Από τη δημόσια ικανοποίηση μελών του Thessaloniki Pride ότι “όταν οι καταστηματάρχες στον πεζόδρομο [της Αγ. Σοφίας, στο 1ο Pride] είδαν πόσο κανονικά ήταν τα αγόρια και τα κορίτσια εθελόντριες (…)”, από την αυτούσια μεταφορά του ρατσιστικού βόθρου ενός βουλευτή Αχαΐας στη δική μας δημόσια συζήτηση για το ζήτημα των τρανς, ότι δηλαδή αυτή η συζήτηση “θα γίνει δίχως κτηνοβασίες και παιδεραστίες”, από τις φιλικές προτροπές ότι η επιτυχής διευθέτηση των δυσκολιών μας “είναι και θέμα συμπεριφοράς”, μέχρι την ανικανότητα υπεράσπισης μιας κραγμένης αδερφής στην γνωστή διαφήμιση με το 11880 (“…αναπαράγει μια εικόνα που δεν ανταποκρίνεται στην πλειονότητα των ομοφυλόφιλων…”), μέχρι τις εκδηλώσεις τιμής για τον Καβάφη που τίθενται αντιδιασταλτικά με “τα ροζ στριγκάκια”, μέχρι την “μεγάλη παρεξήγηση” με την Εκκλησία που φαντάζει να είναι υπόθεση προβληματικών ατόμων σε καίριες θέσεις και όχι πολλά περισσότερα, ο κυρίαρχος λόγος γύρω από το Pride δείχνει μια έφεση να αναπαράγει το πνεύμα και το μήνυμα της κυρίαρχης κανονικότητας. Με άλλα λόγια, η πορεία προς τη γαμήλια τελετή δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ανάβαση στην οποία καλούμαστε, αν δεν το κάνουμε ήδη, να πετάξουμε από πάνω μας τα αποφόρια της ανωμαλίας και της διαστροφής και να συνεχίσουμε ομοιάζοντες όλο και περισσότερο με όσους είχαν μέχρι σήμερα την τιμή να ολοκληρώσουν αυτή την πορεία.

* * * * *

Ως LGBT έχουμε μάθει να μπορούμε να υπάρχουμε με τους δικούς μας όρους και σε δύσκολες συνθήκες. Τα σώματα κι οι επιθυμίες μας δεν άπτονται της διαχείρισης του κράτους και των θεσμών. Ένα σύμφωνο συμβίωσης, ή ο γάμος ενδεχομένως, θα κάνει τη ζωή ευκολότερη για ένα κομμάτι του LGBT πληθυσμού και ενώπιον του πλήρους πακέτου προνομίων που παρέχει ο στρέητ γάμος – ο οποίος δεν δείχνει να οδηγείται σύντομα προς το τέλος του ως θεσμός – δεν μας είναι ακατανόητα τα νομικά προνόμια του γάμου ομοφύλων. Όμως ο γάμος, με την ηθική και συμβολική του λειτουργία, κρύβει πολλά παραπάνω από κάτι τέτοιο.

“Αν αναγνωριστεί ο γκέι γάμος, τα ανύπανδρα γκέι άτομα πέρα από κάποια ηλικία δεν θα έπρεπε να εκπλήσσονται αν τα απορρίπτουν ή τα οικτίρουν. Αυτό αποτελεί ζωτικό κομμάτι του τι κάνει τον γάμο να λειτουργεί. Πρόκειται για το στίγμα ως κοινωνική πολιτική. Εάν πρόκειται να λειτουργήσει ο γάμος, τότε δεν μπορεί να είναι απλά ‘επιλογή τρόπου ζωής’. Πρέπει να έχει προνόμια… Δεν είναι αρκετό, πιστεύω, να λένε τα γκέι άτομα ότι θέλουμε το δικαίωμα στον γάμο. Αν δεν το χρησιμοποιήσουμε, τότε ντροπή μας.” – Jonathan Rauch, The New Republic, 6 Μαΐου 1996.

Αν και έχουν περάσει σχεδόν 20 χρόνια από τότε που διατυπώθηκαν οι ευχές του συγγραφέα και διακεκριμένου Ρεπουμπλικάνου αρθρογράφου Jonathan Rauch, ενός από τους πλέον διακεκριμένους θιασώτες του “γκέι γάμου” στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 1990, δεν προβλέπεται να πραγματοποιηθούν σύντομα . Ωστόσο τα λόγια του είναι χρήσιμα, γιατί θυμίζουν ότι ο γάμος – το πλήρες πακέτο – ήταν πάντα μια συντηρητική υπόθεση. Μια υπόθεση όπου τα όποια προνόμια παρέχει για τις όποιες LGBT, ξεπληρώνονται με αφομοίωση και κανονικοποίηση. Συνεισφορά στην κοινωνία, (επιθυμία για) ανατροφή παιδιών, σκληρή δουλειά, μονογαμία και όχι δημόσιες προκλήσεις. Πράγματι, προσεγγίζοντας το ρατσιστικό κράτος και τους θεσμούς του, την ομοφοβική εκκλησία, την αγορά εργασίας και την πλήξη της εργασίας, τον γάμο και τα δεσμά του, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι θα φτάσουμε εκεί όπου ήταν οι γονείς μας πριν 30 χρόνια.

Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις, ούτε έχουμε έτοιμες λύσεις , ξέρουμε όμως ότι, μακριά από λύσεις που έχουμε δει τόσο επώδυνα να αποτυγχάνουν στους στρέιτ, θέλουμε να πειραματιστούμε μόνες μας ή όλες μαζί και να ανακαλύψουμε δικούς μας δρόμους, καινούριους τρόπους ζωής, τρόπους αγάπης και επικοινωνίας και συντροφικότητας.

ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ
ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΕΡΟ ΑΠ’ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΛΙΑ

Massqueerraid
Μαζική Ανώμαλη Επιδρομή στην ελληνική πραγματικότητα

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.