Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Screw, στα τέλη των 00s
Αυτή τη φορά είπα να γράψω για τους «Άραβες» μιας και είναι στην επικαιρότητα. Αλλά αμέσως σκέφτηκα πώς θα μου φαινόταν αν κάποιος «ξένος» έγραφε για τους «Έλληνες». Κι έτσι ξέθαψα κάποια αγαπημένα άρθρα που φύλαγα από τον καιρό του «Πόθου», δηλαδή πάνω από δέκα χρόνια πριν, που πάει να πει πριν απο την 11η Σεπτεμβρίου. Το μόνο σύγχρονο κείμενο είναι ένα post από το queer blog «A of Arabia» και η εισαγωγή μου. Καλή ανάγνωση.
Σήμερα, στις παλιές, εξωτικές αποικίες της Ευρώπης αλλά και αλλού στην Μέση Ανατολή, υπάρχουν έντονες αναταραχές. Ο “Αραβικός κόσμος” – μια ολόκληρη πολιτισμική κατασκευή, ένα μεγάλο ερωτηματικό, ένα αγρίμι προς θαυμασμό και τιθάσσευμα, το ταξίδι του περιηγητή στην “άγρια πλευρά” – βρίσκεται στο επίκεντρο της ροής ειδήσεων σε Ευρώπη και ΗΠΑ.
Δύο Άραβες καθηγητές στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, ο Edward Said και ο, μαθητής του, Joseph Massad, ασχολούνται στο έργο τους με τον εξανδραποδισμό των υποκειμένων της αποικιοποίησης από τους Δυτικούς.
Ο Said, ειδικά στο διασημότερο βιβλίο του “Orientalism”, ασχολήθηκε περισσότερο με το ζήτημα της θυματοποίησης αλλά και εξιδανίκευσης των υποκειμένων που κατοικούν τα γεωγραφικά όρια του Αραβικού Κόσμου: “Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν θα ήταν υπερβολικό να πεις ότι οι Μουσουλμάνοι και οι Άραβες ουσιαστικά γίνονται αντιληπτοί είτε ως προμηθευτές πετρελαίου ή ως δυνάμει τρομοκράτες. Ελάχιστες από τις λεπτομέρειες, την ανθρώπινη πυκνότητα, το πάθος της Αραβομουσουλμανικής ζωής έχει εισέλθει στην αντίληψη ακόμα κι εκείνων που το επάγγελμά τους είναι να δίνουν αναφορές από τον Αραβικό κόσμο. Αντ’ αυτού έχουμε μια σειρά από χοντροκομμένες, ουσιοκρατικές καρικατούρες του Ισλαμικού κόσμου οι οποίες παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να καθιστούν τον κόσμο αυτό ευάλωτο στην πολεμική επιθετικότητα”.
Το επιχείρημα του Said είναι ότι η Δύση βλέπει στερεοτυπικά την Ανατολή στην τέχνη και την λογοτεχνία, ακόμα και από την αρχαιότητα – λ.χ. με τους “Πέρσες” του Αισχύλου. Αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο στη σύγχρονη εποχή: Η Ευρώπη έχει κυριεύσει πολιτικά την Ασία έτσι ώστε ακόμα και τα πιο φιλότιμα αντικειμενικά Δυτικά κείμενα για την Ανατολή είναι εμποτισμένα με μια μεροληψία που οι Δυτικοί λόγιοι αδυνατούν να αναγνωρίσουν. Οι Δυτικοί λόγιοι οικειοποιήθηκαν οι ίδιοι το έργο της εξερεύνησης και ερμηνείας των γλωσσών, της ιστορίας και του πολιτισμού της Ανατολής, με τον υπαινιγμό ότι η Ανατολή δεν είναι ικανή να συνθέσει τη δική της αφήγηση. Έχουν γράψει το παρελθόν της Ασίας και έχουν δημιουργήσει σύγχρονες ταυτότητες από μια προοπτική που θεωρεί ως πρότυπο την Ευρώπη, από την οποία η “εξωτική”, “μυστηριώδης” Ανατολή παρεκκλίνει. Ο Said καταλήγει υποστηρίζοντας ο Δυτικός λόγος για την Ανατολή την παρουσιάζει σαν στερούμενου λογικής, αδύναμου, εκθηλυσμένου “Άλλου”, σε αντίθεση με τον λογικό, δυνατό, αρρενωπό Δυτικό. Μια αντίθεση που προτείνει ότι προκύπτει από την ανάγκη να κατασκευαστεί μια “διαφορά” μεταξύ Δύσης και Ανατολής που να μπορεί να αποδοθεί στην αμετάβλητη “ουσία” του Ανατολισμικού κατασκευάσματος.
Το βιβλίο “Desiring Arabs” του Joseph Massad συνεχίζει, από εκεί που σταμάτησε το “Orientalism”, συνδέοντας τον Ανατολισμό με ορισμούς και αναπαραστάσεις του σεξ και των επιθυμιών στον Αραβικό κόσμο. Ο Massad αρνείται την ουσιοκρατική σύγκρουση μεταξύ Αραβικού και Δυτικού πολτισμού, αλλά και το δόγμα της σωτηρίας όλων των ψυχών εις στο όνομα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Το “Desiring Arabs” θα μπορούσε να ειδωθεί ως ανάπτυξη ενός ζητήματος που για κάποιο λόγο δεν ανέπτυξε ποτέ ο Michel Foucault στην “Ιστορία της Σεξουαλικότητας”, δηλαδή τον ρόλο που είχαν οι πολιτισμικές επιδράσεις των αποικιοκρατικών συστημάτων πάνω στην αντίληψη και τη συγκρότητηση της σεξουαλικότητας.
Τα κείμενα που παραθέτω παρακάτω είναι μια σύνθεση-περίληψη μιας συνέντευξης του Joseph Massad στο γκέι περιοδικό “The Guide” καθώς και μιας παρουσίασης του βιβλίου του “Desiring Arabs” και πληροφοριών για τον Άραβα ποιητή Abu Nuwas από τον συντάκτη του περιοδικού Bill Andriette. Τέλος, αναδημοσιεύονται κάποιες καταχωρήσεις και εικαστικά από ένα queer blog “A for Arabia. Somewhere in the Middle East”.
Desiring Arabs
Ο Edward Said (1935-2003) έγινε ευρύτερα γνωστός για τό βιβλίο «Orientalism» (Ανατολισμός, 1978). Ο τίτλος του βιβλίου γνέφει προς στη στυλιζαρισμένη Δυτική ματιά πάνω στην Ανατολή: εξωτική, διαχρονική, οπισθοδρομική, βίαιη, ασμένως γενικευμένη, και χρήζουσα αυστηρή πειθαρχεία στα πρότυπα του Δυτικού Κόσμου. Το εξώφυλλο του Orientalism δείχνει έναν πίνακα του 1870 από τον Jean-Leon Girme: Ενός γυμνού αγοριού, με ένα ερπετό να συστρέφεται γύρω από το σώμα του και έναν γηραιό γητευτή φιδιών στο πλάι του. Διάφοροι ατημέλητοι ιθαγενείς είναι στριμωγμένοι σε ένα ντουβάρι και παρακολουθούν. Είναι μια φορτισμένη εικόνα παράνομου πόθου, στον οποίο ο Girme ταυτόχρονα δείχνει ανεκτικότητα, αλλά και τον οποίο απορρίπτει και προβάλλει πάνω στους έκφυλους Άραβες.
Ο Said υποστήριζε ότι οι σπουδές στον Ανατολισμό ήταν και συνεχίζουν να είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένες με τις ιμπεριαλιστικές κοινωνίες που τον παρήγαγαν, καθιστώντας μεγάλο μέρος τους εγγενώς πολιτικοποιημένες, δουλοπρεπείς στην εξουσία, και επομένως ύποπτες. Θεμελιώνει το μεγαλύτερο μέρος της άποψής του στη άριστη γνώση της αποικιοκρατικής λογοτεχνίας (όπως αυτή του Conrad) και στην μετά-δομική θεωρία του Foucault, Derrida και άλλων.
Το βιβλίο του Said στην πραγματικότητα ελάχιστα ασχολούταν με ζητήματα ερωτισμού. Το νέο έργο του Joseph Massad, «Desiring Arabs», αποκαλύπτει την υπόσχεση του «Orientalism» για μια σεξουαλική κριτική του αποικιοκρατισμού. Επιπλέον, οι μεταφορές αυτές όλο και περισσότερο εστίαζαν στην αντίληψη που είχαν οι Αραβικές χώρες για τον εαυτό τους. Για παράδειγμα, το 1886, ο Jamal al-Din al Afghani – αποκαλούμενος ο πατέρας του Ισλαμικού μοντερνισμού – ασπάστηκε την άποψη ότι ο Μουσουλμανικός κόσμος ήταν επί του παρόντος χαμηλότερα στην εξελικτική κλίμακα, αλλά ανυπομονούσε για “το σπάσιμο των δεσμών του και τον αποφασιστικό βηματισμό του στην τροχιά της Δυτικής κοινωνίας”.
Διαφορετικοί, “άλλοι”, queer
Οι Δυτικοί είχαν αποδώσει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τον, υπέροχα ποιητικό, τίτλο “Ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης”. Ο Massad υποστηρίζει ότι οι Οθωμανοί και τα Αραβικά υποκείμενά τους ήταν, για τα Δυτικά μάτια, επίσης “queer”. Πράγμα που σημαίνει ότι ο τρόπος που θεωρούταν εντός της “αλλότητάς” τους, ήταν ο ίδιος τρόπος με τον οποίο ανατίθονταν ο ρόλος του ριζικά “άλλου”στους σεξουαλικούς παραβάτες πίσω στην πατρίδα. Οι Μουσουλμάνοι ήταν queer σύμφωνα με τους πιο μεστούς Φροϋδικούς όρους, οι οποίοι απεικόνιζαν την ομοφυλοφιλία ως κινούμενη κατά ανάδρομη φορά, νευρωτική, ναρκισιστική και ανεξέλικτη. Είναι μια αυτο-αντίληψη που οι κοσμικοί Άραβες στοχαστές έχουν επίσης ασπαστεί θερμά, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο του 1967 με το Ισραήλ και το όνειρο του Αραβικού εθνικισμού, που η ήττα βοήθησε να θρυμματιστεί. Σε μια θυελλωδώς ταχύτατη περιοδεία στην πρόσφατη Αραβική πνευματική ιστορία, ο Massad παρουσιάζει Άραβες κοινωνικούς κριτικούς να ακούγονται ως ομοφυλόφιλοι που υπόκεινται σε ψυχοανάλυση της δεκαετίας του 1950. Θρηνούν την “καθηλωμένη εξέλιξη” της κοινωνίας τους, την “έλλειψη εξέλιξης”, τη ψυχολογική “οπισθοδρόμιση” και την “αποτυχία να περάσουν από διαδοχικά [εξελικτικά] στάδια”. Πριν κατακτήσουν οι Ευρωπαίοι τα μυαλά τους μαζί με εδάφη τους, ισχυρίζεται ο Massad, οι Άραβες δεν ένοιωθαν δέσμώτες ενός τόσο αποκαρδιωτικού εννοιολογικού πλαισίου.
Για μια θέση στη σημαία
Δεν είναι, όμως, το σκάλισμα των αρχείων της Αραβικής λογοτεχνίας που μπλέκει τον Massad σε μπελάδες με τους γκέι. Είναι η διεκδίκησή του ότι όποτε οι Δυτικές γκέι ομάδες μπλέκονται με τα ζητήματα των Μουσουλμανικών κοινωνιών, μοιάζουν με αποικιοκρατούντες ιεραπόστολους, φλογισμένους από ηθική ανωτερότητα και από μια οικεία αίσθηση του Χρέους του Λευκού Άντρα.
Ο Massad πηγαίνει ενάντια στο ρεύμα των Αράβων που έχουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, κολλήσει τη δική τους λωρίδα στη σημαία του ουράνιου τόξου. Η Gay and Lesbian Arabic Society (glas.org), για παράδειγμα, ιδρύθηκε το 1988 και έχει να επιδείξει παραρτήματα στη Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, τη Βυρηττό και το Κάιρο.
“Εφόσον η έννοια των ομόφυλων σχέσεων δεν υφίσταται στον Αραβικό κόσμο, το να είσαι ‘γκέι’ θεωρείται ακόμα ότι είναι σεξουαλική συμπεριφορά”, υποστηρίζει ο Ramzi Zakharia, στέλεχος της GLAS. “Το ότι απλά πας στο κρεβάτι με μέλος του ιδίου φύλου δεν σημαίνει ότι είσαι γκέι. Από τη στιγμή που αναπτυχθεί μια σχέση πέρα από το σεξ (λ.χ. έρωτας), τότε είναι η στιγμή που εφαρμόζεται το όρος ‘γκέι’”.
Ο Massad δεν αμφισβητεί ότι ορισμένοι Άραβες εναγκαλίζονται την γκέι ταυτότητα. Αλλά διατείνεται ότι προέρχονται από τις αυξανόμενα δυτικοποιούμενες ελίτ.
Παραμένουν μια μικροσκοπική μειονότητα μεταξύ εκείνων των ανδρών που εμπλέκονται σε ομόφυλες σχέσεις και οι οποίοι ούτε ταυτοποιούν τον εαυτό τους ως ‘γκέι’ ούτε εκφράζουν κάποια ανάγκη για γκέι πολιτικές δραστηριότες. (J. Massad)
Η απόδειξη, προτείνει, περιλαμβάνει τη μέριμνα του Zakharia να διακρίνει τον “γκέι έρωτα” από το “γκέι σεξ”, δείχνοντας προς έναν κόσμο όπου η ομόφυλη δραστηριότητα είναι κοινός τόπος, δίχως όνομα ή ταμπέλα.
“Σύμφωνα με αναφορές του Δυτικού τύπου, οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες που αναζητούν ομόφυλη επαφή στη Σαουδική Αραβία”, ισχυρίζεται ο Massad, αναφερόμενος στην ακραία περίπτωση της πλέον πουριτανικής χώρας του Ισλάμ, “είναι πολύ επιτυχείς σε αυτό και δεν φαίνεται να παρενοχλούνται”. Είναι μια επίπλαστη αντίφαση η οποία, πρόσφατα, έχει τύχει ιδιαίτερης δημοσιότητας.
Εν μέρει, αυτό που επιτρέπει το αδύνατο είναι η γενική επιφυλακτικότητα που ενθαρρύνει το Ισλάμ στα ζητήματα σώματος. Η εθιμοτυπία συνωφρυώνεται άμα κορδώνεσαι από εδώ κι από εκεί σε έναν χαμάμ της Fez. Σε αντίθεση, ρίξτε μια ματιά στα αποδυτήρια μιας σάουνας εδώ.
“Οι άντρες μπορούν να στέκονται γυμνοί ο ένας μπροστά στον άλλο και να μιλούν για πολιτική και δουλειές”, λέει ο Massad, “ενώ εξασφαλίζουν, φυσικά, ότι η ματιά τους δεν κατεβαίνει κάτω από το πρόσωπο του άλλου”. Είναι, προσθέτει, λες και η ετεροφυλοφιλία επιβεβαιώνεται από αδύνατον να απαλειφθούν γενετικά χαρακτηριστικά τα οποία δεν μπορεί να ανατρέψει καμμία περίσταση.
Στις Αραβικές χώρες – και σε πολλές άλλες κουλτούρες – η γύμνια αντιμετωπίζεται συνοφρυωμένα γιατί θεωρείται σαγηνευτική και προϊόν επιθυμίας. Επομένως υπάρχει μια αναγνώριση ότι η επιθυμία υπάρχει και ότι είναι φυσική.
Ακόμα κι αν η αναγνώριση δεν σημαίνει ασπασμό, το Ισλάμ δεν έχει δύο μέτρα και δύο σταθμά: μεταχειρίζεται την ετεροφυλόφιλη επιθυμία με την ίδια επιφυλακτικότητα.
Άλλοι παράγοντες που βοηθούν να διατηρηθεί ένας χώρος για ομόφυλες πρακτικές στο Μουσουλμανικό πλαίσιο, συμπεριλαμβάνουν τη μη εξισωση της επιθυμίας με την ταυτότητα, τη μέριμνα για την προσωπική ζωή και τη συγκάλυψη της δημόσιας έκφρασης του σεξ. Υπάρχει αποζημίωση γι’ αυτό, εν μέρει από κάτι που ακόμα εκπλήττει τους Δυτικούς επισκέπτες στις Μουσουλμανικές χώρες: μια βολική αποδοχή της δημόσιας ομόφυλης τρυφερότητας – με άντρες ή αγόρια που είναι φίλοι να περπατούν παντού μπράτσο με μπράτσο.
Αλλά τι συμβαίνει ότι η σιωπή υποχωρεί και γίνεται θόρυβος;
Ο Massad αποδομεί το περιστατικό του 2001 πάνω στο πλοίο Queen Boat στην Αίγυπτο – ίσως την πιο διαβόητη επιδρομή σε βάρος γκέι ατόμων στον Αραβικό κόσμο. Στις 11 Μαίου εκείνου του έτους, η αστυνομία του Κάιρο συνέλαβε 55 άντρες πάνω και γύρω από το Queen Boat, μια πλωτή ντίσκο αγκυροβολημένη στο Νείλο, σε μια γειτονιά περιωπής. Οι γυναίκες και οι Δυτικοί τουρίστες αφέθηκαν ελεύθεροι αμέσως, με τρεις γιους από διακεκριμένες οικογένειες να τους ακολουθούν λίγο μετά. Οι ενάγοντες απήυθυναν καταγγελίες εις βάρος 52 αντρών, οι οποίοι θεωρούταν ότι ήταν μέλη μια «σέχτας» του Abu Nuwas. Το υποτιθέμενο αδίκημα δεν ήταν η ομοφυλοφιλία (η οποία καθεαυτή δεν είναι παράνομη) αλλά η «προσβολή της θρησκείας». Ένα χρόνο μετά, 23 από αυτούς πέρασαν από δίκη μέσα σε μια ειδική, υψηλής προστασίας, αίθουσα που συνήθως φυλάσσεται για υποθέσεις εναντίον Ισλαμιστών. Οι άντρες καταδικάστηκαν σε ποινές μεταξύ ενός και πέντε ετών, συχνά σε σκληρή καταναγκαστική εργασία.
Η υπόθεση κατέστη διεθνές ζήτημα τιμής. Ο ανοιχτά γκέι αμερικάνος βουλευτής Barney Fank οργάνωσε μέλη του Κογκρέσου ώστε να απειλήσουν με περικοπές στα δισεκατομμύρια δολλαρίων ως βοήθεια των ΗΠΑ στην Αίγυπτο κάθε χρόνο αν δεν αποφυλακιστούν οι άντρες. Οι Δυτικοί διπλωμάτες και τα ΜΜΕ, σημειώνει ο Massad, είναι «συνήθως σιωπηλοί σχετικά με τις περισσότερες παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο, καθώς και για τη φτώχεια που μαστίζει τη χώρα». Αλλά οι Δυτικοί παρακολούθησαν τις δίκες του Queen Boat in force και εξέφρασαν δημόσια τον αποτροπιασμό τους κατα τη διάρκεια των διαδικασιών.
Ομόφυλη επιθυμία στην Αίγυπτο. Το περιστατικό στο “The Queen Boat”.
Βασισμένο σε κείμενο του Bill Andrette για το αμερικάνικο γκέι περιοδικό «The Guide».
Ιδωμένος μέσα από το φακό των εσωτερικών Αιγυπτιακών πολιτικών σκοπιμοτήτων, ισχυρίζεται ο Massad, αυτός ο αποτροπιασμός των Δυτικών για το περιστατικό στο Queen Boat έγινε μπούμεραγκ.
Το Αιγυπτιακό καθεστώς απόλαμβάνει μικρή νομιμοποίηση στο εσωτερικό και παραμένει στην εξουσία χάρις σε νοθευμένες εκλογές, την βοήθεια από τις ΗΠΑ και τη σιδηρά πυγμή του. Όπως σε πολλές κοινωνίες όπου η αντιπολίτευση ποινικοποιείται, η εναντίωση ενδύεται έναν θρησκευτικό μανδύα. Στην Αίγυπτο αυτός έχει τη μορφή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας που έχει τεθεί στην παρανομία. Οι ΗΠΑ πληρώνουν την κυβερνώσα αντιδημοκρατική ελίτ και το στιβαρό χέρι της, εν μέρει, γιατί κρατά τους Ισλαμιστές φονταμενταλιστές υπό έλεγχο.
Οι εξαθλιωμένοι Αιγύπτιοι υπομένουν τις συνέπειες. Είναι οι γιοι τους που θεωρούνται ύποπτοι ως συνομώτες της Αδελφότητας. Ως αποτέλεσμα, δέχονται το βάρος των, καθόλου σπάνιων, μαζικών συλλήψεων (ειδικά πριν τις εκλογές) και είναι αυτοί που υφίστανται βασανιστήρια, δίκες και φυλάκιση – στριμωγμένοι στα ειδικά δικαστήρια ασφαλείας που χειρίστηκαν τους κατηγορούμενους του Queen Boat.
Οι ΗΠΑ αναλάμβάνουν τη χρηματοδότηση του μηχανισμού βασανιστηρίων της Αιγύπτου, ως μέρος του πολέμου που διεξάγουν κατά της τρομοκρατίας. Κι έτσι κάποιοι κοίταξαν αναστενάζοντας το ταβάνι όταν ο Scott Long, υπεύθυνος της Human Rights Watch για τα GLBT ζητήματα, απαίτησε το 2004 να θεσπίζουν οι ΗΠΑ μια συνιστώσα ευαισθητοποίησης στα προγράμματα εκπαίδευσής τους για την Αιγυπτιακή αστυνομία.
Η αγωγή για το Queen Boat, ακόμα κι αν προκάλεσε ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα με τον Αμερικάνο χρηματοδότη της Αιγύπτου, σημάδεψε την ανακάλυψη της Αιγυπτιακής κυβέρνησης ότι η υποδαύλιση της αντι-ομοφυλοφιλικής υστερίας είναι ένα παιχνίδι στο οποίο δεν μπορεί παρά να κερδίσει.
Οι διώξεις ευθυγραμμίστηκαν με την αντιπολίτευση στο θέμα της ισλαμικής εντιμότητας, ενώ παράλληλα απευθύνονταν σε ένα αίσθημα ταξικής δυσαρέσκειας. Οι κατηγορούμενοι ήταν, οικονομικά, ένα βήμα μπροστά – με πολλούς από αυτούς να έχουν εντοπιστεί από το ίχνος που άφησαν στο internet στο αγγλόφωνο Gayegypt.com. Το να μπαίνεις στο διαδίκτυο στα Αγγλικά είναι, φυσικά, κάτι πέρα από τα μέσα των κατοίκων παραγκουπόλεων στο Κάιρο. Η δίωξη για το Queen Boat έδωσε την ψευδαίσθηση ότι η άρχουσα ελίτ τακτοποιούσε τα του οίκου της – έστω κι αν καλά συνδεδεμένοι συλληφθέντες αφεθηκαν ελεύθεροι σύντομα. Και παρουσίασε τα μισητά δικαστήρια ασφαλείας να χρησιμοποιούνται για κάτι άλλο πέρα από την παρενόχληση θυμωμένων φτωχών.
Η πελατειακή σχέση της Αιγύπτου με την Αμερική είναι σύμβολο του ευνουχισμού της χώρας. Ότι οι αμερικάνοι μπορούσαν να αποκρουστούν στο όνομα της εθνικής τιμής έκανε τη στιγμή ακόμα πιο άψογη.
Κατά τη διάρκεια των ακροάσεων η ποινική δίωξη αναφερόταν συχνά στην Διεθνή Gay εκστρατεία, και υποσχέθηκε να υπερασπίσει την «ανδροπρέπεια» της Αιγύπτου κατά των προσπαθειών “παραβίασής της” και αναρωτιώταν τι θα γινόταν με ένα έθνος που κάθεται άπραγο όταν “οι άντρες [του] έχουν γίνει σαν τις γυναίκες του” μέσω της ‘απόκλισης’. (J. Massad)
Βλέποντας την υποστήριξη που κέρδιζαν, οι αρχές υποδαύλισαν την ένταση. «Σύντομα, ο τύπος και οι συντηρητικοί Ισλαμιστές άρχισαν να ζητούν σαφείς νόμους ποινικοποίησης ομόφυλων σεξουαλικών πρακτικών», προσθέτει. Ακολούθησε ένα κύμα νέων συλλήψεων.
Η απάντηση από τη Δύση ήταν «σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την ένταση αυτής της εκστρατείας καταστολής», υποστηρίζει ο Massad. «Παρά τις συντριπτικές αποδείξεις ότι η ‘gayness’, ως επιλογή, αποδεικνύεται ότι επιφέρει ακόμα περισσότερη καταστολή, όχι ‘απελευθέρωση’ και λιγότερη σεξουαλική ελευθερία για τους Άραβες άντρες που έχουν ομόφυλες επαφές, η Gay Διεθνής είναι απτόητη στην ιεραποστολική εκστρατεία της».
Συναντώντας τον άλλο
Η πολιτισμική αυτοπεποίθηση των Αράβων δέχτηκε πλήγμα όταν οι Δυτικοί αποικιοκράτες αντικατέστησαν τους Οθωμανούς. Αλλά ο Joseph Massad στο βιβλίο του “Desiring Arabs” υποστηρίζει ότι αυτό δεν μετέβαλλε τον άπλετο χώρο που συχνά παρέχουν οι Αραβικές κοινωνίες για τις ομο-ερωτικές σχέσεις.
Ένα Αιγύπτιος χρονικογράφος της εισβολής του Ναπολέοντα το 1798 – μιας από τις πρώτες καθόδους των Ευρωπαίων στη Μέση Ανατολή μετά τις Σταυροφορίες – έγραψε πόσο εντυπωσιασμένος ήταν από τα επιστημονικά ενδιαφέροντα των Γάλλων, αλλά δεν είχε σχεδόν κανέναν ενθουσιασμό για τις πιο προσωπικές πλευρές του πολιτισμού τους.
Όποτε ένας Γάλλος πρέπει να τελέσει μια φυσική πράξη, απλά το κάνει, οπουδήποτε τυγχάνει να βρίσκεται, ακόμα και σε πλήρη δημόσια θέα, και απομακρύνεται όπως είναι είναι, δίχως καν να πλένει τα ιδιωτικά του μέρη μετά την αφόδευση. Εάν πρόκειται για άνθρωπο γούστου και φινέτσας σκουπίζεται με οτιδήποτε βρει, ακόμα και με γραμμένο χαρτί, διαφορετικά παραμένει ως έχει. (Adb al-Rahman al-Jabarti)
Ένας Μαροκινός συγγραφέας που περιηγούταν τη Γαλλία το 1845 έγραφε αηδιασμένος για δρόμους όπου έρρεαν αντρικά κάτουρα. Εξέφραζε επίσης την έκπληξή του που «γι’ αυτούς, το κόρτε, τα εγκώμια και οι ερωτικές πολιορκίες υφίστανται μόνο προς γυναίκες, μιας και δεν έχουν κλίση προς τους νέους άντρες και εφήβους, καθώς είναι μεγάλη ντροπή γι’ αυτούς και άξια τιμωρίας, ακόμα και όταν συμβαίνει με αμοιβαία συναίνεση».
Εντούτοις, η Αραβική ελίτ, που περιόδευε επιτέλους στην Ευρώπη, έβρισκε όλο και περισσότερο αξιοθαύμαστα μοντέρνα, την αυστηρή επίκρισή της τελευταίας για τον ομο-ερωτισμό. Ο Αιγύπτιος al-Tahtaw την αποκαλούσε «ένα από τα καλύτερα σημεία στα ιδιαίτερα γνωρίσματά τους». Η εισηγμένη από τους Δυτικούς τυπογραφία και η εισβολή μιας Ανατολισμικής επιστημοσύνης σήμαινε ότι, όλο και περισσότερο, μέρη της ιστορικής Αραβικής λογοτεχνίας τυπωνόταν και εκτίθονταν σε ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό. Αλλά σήμαινε και νέα πίεση να λογοκριθεί αυτό που τώρα, υπό το φως της Ευρωπαϊκής άποψης, φαινόταν απρεπές. Οι ποιητικές συλλογές του Abu Nuwas πλέον τυπώνονταν με τους έρωτες για αγόρια να έχουν αφαιρεθεί. (Μια λογοκρισία που συνεχίζεται: Το 2001 το Αιγυπτιακό Υπουργείο Πολιτισμού παρεμπόδισε την σχεδιαζόμενη κυκλοφορία των διασωζόμενων απάντων του ποιητή). Επακολούθησε μια ακαδημαϊκή διαμάχη για το πόσο η ηθική εξαχρείωση του ποιητή είχε ρίζες σε μια ανιαρή υπερπληθώρα χορευτριών στη Αββασιδική Βαγδάτη, στο Περσικό αίμα του ποιητή, ή στον απόντα πατέρα του.
Αλλά αυτές οι συζητήσεις μεταξύ διαννοουμένων δεν μετασχημάτισαν ακριβώς την καθημερινή ζωή, ούτε καν στις ανώτερες ιεραρχικές βαθμίδες όπου μαίνονταν. Ο Taha husayn, ο μείζων Αιγύπτιος συγγραφέας του 20ου αιώνα, θυμόταν τα φοιτητικά του χρόνια στο πανεπιστήμιο του Καίρου για προνομιούχους, το al-Ahzar, κατά την αλλαγή του αιώνα. Κάποιοι συμφοιτητές του ήταν συντηρητικοί, έγραφε, αλλά άλλοι («περισσότερο τυχεροί») ήταν «ανανεωτές» ή «Nuw-ικοί». Γιατί γι’ αυτούς τους «αναγνώστες της ποίησης του Abu Nuwas και των συντρόφων του», «δεν ήταν απαγορευμένο να έρχονται σε επαφή με όμορφα πρόσωπα εντός και εκτός του al-Azhar».
Ή, ίσως, να έρχονται σε επαφή με αυτά στα κρεβάτια τους, γράφει ο Massad:
Ο Hussayn συνάντησε μια ακόμα αναφορά στις σεξουαλικές πρακτικές μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου όταν όταν στο al-Azhar στα 13 του (το 1902), και συγκεκριμένα, όσον αφορά έναν νεαρό άντρα που τον αποκαλούσε «Abu Tartur», ο οποίος λεγόταν ότι έκανε τακτικές νυχτερινές επισκέψεις στα διαμερίσματα των σπουδαστών του al-Azhar (οι οποίοι ήταν πάντα λίγα χρόνια μεγαλύτεροι από τον Hussayn). Ο νεαρός άντρας γλιστρούσε στα κρεβάτια τους και αναλάμβανε τον παθητικό ρόλο στη συνουσία μαζί τους. Παρόλο που ο Husayn απείχε από οποιαδήποτε παραστατική περιγραφή του τι ακριβώς διαδραματίζονταν κάτω από τα σεντόνια, εξηγούσε πώς οι νεαροί άντρες όφειλαν να ξυπνήσουν μετά και να κάνουν μπάνιο, μια επίπονη διαδικασία, δεδομένης της έλλειψης ζεστού νερού στα διαμερίσματά τους. Οι νεαροί άντρες μιλούσαν πού και πού για τον Abu Tartur «με γρήγορους λαθραίους ψυθίρους ακολουθούμενους από γρήγορα πνιχτά γέλια, που τα διέκποπτε ντροπαλοσύνη και η επιφυλακτικότητα». Ο Abu Tartur επέλεγε διαφορετικό σπουδαστή κάθε φορά. Είναι ασαφές και ίσως απίθανο να είχε επισκεφτεί τον νεαρό Taha, αν και ο δεύτερος θα «έστρεφε τις σκέψεις του» στα αυτά που θα έλεγαν οι νεαροί άντρες για τον Abu Tartur.
Από τo queer blog ‘A for Arabia’
Χτες βρισκόμουν στο αγαπημένο μου γκέι μπαρ στη Βυρηττό. Σε αυτό το μπαρ συχνάζουν πάρα πολλοί τουρίστες. Η μουσική βαρούσε, η διακόσμηση για το helloween κρεμόταν από το ταβάνι. Κάθησα με τον φίλο μου, ο οποίος είναι ο ιδιοκτήτης του μπαρ και ήπια το αγαπημένο μου ποτό για αργά, το Arraq.
Ξαφνικά ένας μεγάλος και θορυβώδης άντρας, ίσως έχοντας πιεί υπερβολικά πολύ, μπήκε στο μπαρ. Ήταν χαρούμενος και φανταχτερός και ήθελε ένα Arraq όπως εγώ. Συνέχιζε να με ρωτάει αν εγώ κι ο φίλος μου είμαστε ζευγάρι κι έτσι αρχίσαμε να μπαίνουμε στο παιχνίδι. Ήθελε να φιληθούμε και να αγγιχτούμε μπροστά του, και ρώτησε αν όλοι μας θέλαμε να κάνουμε παρτούζα. Άρχισε να με διασκεδάζει ο τρόπος που κατανάλωνε εμένα και τον φίλο μου ως αντικείμενα του πόθου του, κι έτσι άρχισα να μιλώ για τη Βυρηττό και το σεξ. Ο άντρας ήταν ανώτατος αξιωματούχος της Πρεσβείας της Αυστραλίας στο Κάιρο και επισκεπτόταν τη Βηρυττό για να ξεθυμάνει λιγάκι.
Εξύμνησε τον Λίβανο που είναι τόσο πολύ πιο ανεκτικός από την Αίγυπτο, όσον αφορούσε το σεξ, και καυχιόταν πώς είχε κατέβει σε μια συγκεκριμένη γωνιά της Βυρρητού και πηδήχτηκε με πέντε Σύριους εργάτες. Εδώ στο Λίβανο ο όρος “Σύριος εργάτης” σημαίνει έναν φτωχό άνθρωπο από τη Συρία δίχως νομικά έγγραφα ο οποίος κάνει όλες τις σκατοδουλειές για τους Λιβανέζους. Στο Κάιρο οι φτωχοί με τους οποίους έκανε σεξ έπρεπε να αγοραστούν με πολύ πιο διακριτικό τρόπο.
Κατά κάποιο τρόπο, είναι χάρις σε αυτούς τους γκέι άντρες στις πρεσβείες που αρχίσαμε να έχουμε λίγη απελευθέρωση ώστε να μπορούμε να ανοίγουμε γκέι μπαρ και κλαμπ προσανατολισμένα στο γκέι κοινό [είπε ο φίλος μου].
Πλέον, όταν η σημαία του ουράνιου τόξου είναι το “νέο μαύρο” για τους νεοφιλελεύθερους, τι σημαίνει γκέι απελευθέρωση σε έναν νεοφιλελεύθερο κόσμο με απαιτήσεις για ανοιχτές αγορές; Πλέον, όταν το γκέι είναι ΤΟ εργαλείο μέτρησης για τη δύση, ώστε να σταμπάρει μια χώρα στον παγκόσμιο νότο ως “εγκεκριμένη από τους Δυτικούς”, ποιες είναι οι απαιτήσεις;
Το Ισραήλ αντιλαμβάνεται την τάση και πλέον αυτοπροωθείται ως “το μόνο ασφαλές μέρος για γκέι άτομα στη Μέση Ανατολή”. Με αυτή την σφραγίδα έγκρισης από τη Δύση, το Ισραήλ είναι ροζ ξέπλυμα όχι μόνο για τα εγκλήματα και την κατοχή εις βάρος των Παλαιστίνιων, αλλά αποκρύπτει το γεγονός ότι το Ισραήλ είναι μια πάρα πολύ θρησκευόμενη, ομοφοβική και πατριαρχική κοινωνία. Ο Benjamin Paim έγραψε σε άρθρο στην The Jerusalem Post ότι το κυνήγι για ροζ δολλάρια έχει θέσει τη Βηρρυτό και το Τελ-Αβίβ σε μάχη ποιος θα καταστεί ΤΟ hotspot για τους γκέι στη Μέση Ανατολή.
Εάν αυτό είναι ακριβές, τι συμβαίνει στον κόσμο που πραγματικά κατοικεί εδώ όταν ο λευκός άντρας ακόμα μια φορά απαιτεί ανοιχτή αγορά και πρόσβαση γι’ αυτόν στην περιοχή; Τι συμβαίνει ότι η γκέι ζωή καθίσταται μια περιφραγμένη κοινωνία ώστε ο λευκός άντρας να επιτρέπει στον εαυτό του την απόλαυση του σεξ με καυτούς, καυλωμένους και απελπισμένους Άραβες; Η απελευθέρωση προορίζεται για τον φτωχό Σύριο εργάτη ή το παιδί Παλαιστίνιο πρόσφυγα που εργάζεται επιπλέον ώστε να επιτρέπει τους λευκούς άντρες, στις διακοπές τους, να τους παίρνουν τσιμπούκια στα συγκεκριμένα μέρη;
Είμαι πρόθυμος να απαλλαγώ απ’ όλα τα σύμβολα, εφόσον μια πολύχρωμη σημαία μετατρέπεται από σύμβολο προστασίας σε κρατικό σύμβολο ώστε να υποκρύψει τα εγκλήματα σε βάρος του πληθυσμού του.